0.5
1 cm
WIZERUNKI SCYTÓW W IKONOGRAFII NADCZARNOMORSKIEJ
21
Ryc. 18. Naczynie półkuliste z postaciami wielmożów. Srebro pozłacane. Wys. 9,7 cm. IV w.
p.n.e. Kurhan Gajmanowa Mogiła. [Wg G. Charrière, L’art barbare scythe, Paris 1971,
il. 350]
Herodotowej Scytii po prostu nie ma sensu bez odpowiednich zastrzeżeń.
Nie umniejsza to bynajmniej fundamentalnego znaczenia Dziejów, tym
bardziej że wiadomości pochodzące od innych autorów bywają wyrywko-
we, niekiedy bałamutne, a dla rozważanej tu problematyki zwykle nie-
przydatne35. Krótko mówiąc, pożądane byłyby informacje dotyczące wy-
glądu Scytów, i to z czasu funkcjonowania określonych ich wyobrażeń.
Jest tylko jedno takie źródło: traktat O powietrzu, wodach i okolicach36,
przypisywany Hipokratesowi z Kos, lecz zapewne sporządzony na przeło-
mie V/IV stulecia przez kogoś z jego kręgu, obecnie zwanego Pseudo-Hi-
pokratesem. Walor zawartych w nim przekazów jest zróżnicowany. I tak
cenne są wiadomości o bytowaniu koczowników scytyjskich, gdyż odpo-
wiadają rzeczywistości, potwierdzając bądź dopełniając informacje Hero-
dota, natomiast charakterystyka samych Scytów jest wręcz bajeczna
(Ps.-Hipokr. 19-22), co wynika z dążenia do wykazania zależności cech
somatycznych od klimatu37. Tak więc ich ciała miały być mięsiste, grube
i nalane, bo przesycone wilgotnością, a cera czerwonożółta od zimna i bez
zarostu; mimo masywnego kośćca byli słabi, nie mogąc ani mocno naciąg-
nąć łuku ani silnie wyrzucić pocisku; mieli też trudności z prokreacją,
przy czym bogaci właściciele stad byli dotknięci impotencją wskutek
ustawicznej jazdy wierzchem. Cechy te nie odpowiadają współczesnej iko-
35 Por. Łowmiański, op. cit.
36 Wg przekładu H. Łuczkiewicza, Dwie księgi Hipokratesa, Warszawa 1890.
37 Zob. I. W. Kuklina, Traktat,,O wozduchie, wodach i miestnostiach” kak istocznik
po istorii skifow, (w:) Wspomagatielnyje istoriczeskije discypliny, III, Leningrad 1970.
21
Ryc. 18. Naczynie półkuliste z postaciami wielmożów. Srebro pozłacane. Wys. 9,7 cm. IV w.
p.n.e. Kurhan Gajmanowa Mogiła. [Wg G. Charrière, L’art barbare scythe, Paris 1971,
il. 350]
Herodotowej Scytii po prostu nie ma sensu bez odpowiednich zastrzeżeń.
Nie umniejsza to bynajmniej fundamentalnego znaczenia Dziejów, tym
bardziej że wiadomości pochodzące od innych autorów bywają wyrywko-
we, niekiedy bałamutne, a dla rozważanej tu problematyki zwykle nie-
przydatne35. Krótko mówiąc, pożądane byłyby informacje dotyczące wy-
glądu Scytów, i to z czasu funkcjonowania określonych ich wyobrażeń.
Jest tylko jedno takie źródło: traktat O powietrzu, wodach i okolicach36,
przypisywany Hipokratesowi z Kos, lecz zapewne sporządzony na przeło-
mie V/IV stulecia przez kogoś z jego kręgu, obecnie zwanego Pseudo-Hi-
pokratesem. Walor zawartych w nim przekazów jest zróżnicowany. I tak
cenne są wiadomości o bytowaniu koczowników scytyjskich, gdyż odpo-
wiadają rzeczywistości, potwierdzając bądź dopełniając informacje Hero-
dota, natomiast charakterystyka samych Scytów jest wręcz bajeczna
(Ps.-Hipokr. 19-22), co wynika z dążenia do wykazania zależności cech
somatycznych od klimatu37. Tak więc ich ciała miały być mięsiste, grube
i nalane, bo przesycone wilgotnością, a cera czerwonożółta od zimna i bez
zarostu; mimo masywnego kośćca byli słabi, nie mogąc ani mocno naciąg-
nąć łuku ani silnie wyrzucić pocisku; mieli też trudności z prokreacją,
przy czym bogaci właściciele stad byli dotknięci impotencją wskutek
ustawicznej jazdy wierzchem. Cechy te nie odpowiadają współczesnej iko-
35 Por. Łowmiański, op. cit.
36 Wg przekładu H. Łuczkiewicza, Dwie księgi Hipokratesa, Warszawa 1890.
37 Zob. I. W. Kuklina, Traktat,,O wozduchie, wodach i miestnostiach” kak istocznik
po istorii skifow, (w:) Wspomagatielnyje istoriczeskije discypliny, III, Leningrad 1970.
