DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Kowalski, Jacek: Grobowiec Kamilli: interpretacja opisu architektury
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28098#0064
62
JACEK KOWALSKI
syntetyczny zarys problemu, jednak rozmiary i waga jego dzieła wykra-
czają poza wszystko, co dotąd napisano na ten temat. Dokładna analiza
czterech wybranych utworów (Chanson de Roland, Girart de Roussillon,
Prise d’Orange, Pèlerinage de Charlemagne) doprowadziła do ustalenia roli i
zasady użycia motywu architektonicznego w rycerskiej epice śpiewanej45.
Praca ta - dotycząca tylko pewnego wycinka literatury starofrancuskiej -
unaocznia, że wszystkie pozostałe opisy architektury, jakie w niej napotyka-
my, czekają nadal na interpretację. Punktem wyjścia dalszych badań po-
winna być właśnie dokładna analiza opisów zawartych w powieściach anty-
cznych, które wiele zawdzięczając poprzedzającym je „romańskim”
epopejom - chansons de geste, rozpoczynają erę „literatury gotyckiej”46.
CAMILLE’S TOMB
Interpretation of a Description of Architecture in Old-French Romance of Aeneas
(1. 7531-7724)
Summary
A fantastic description of Camille’s tomb from The Romance of Aeneas [Roman
d’Enéas] (ca. 1150-1165) refers to a description of Diana’s temple from a Latin treatise De
septem miraculis and to the description of a tower from the so-called Letter of John the
Presbyter. These sources have been identified already a long time ago, yet no one noticed
45 Wzmianki o pałacach ograniczają się w chanson de geste do bardzo krótkiej formuły,
rzadko kiedy przeradzając się w dłuższe opisy. A jednak okazało się, że pełnią rolę niezwykle
istotną i są spadkobiercami długiej tradycji - także artystycznej. Motyw króla tronującego
pod arkadą, w sklepionej komnacie, pod drzewem albo pod filarem nawiązuje do ikonografii
monarchów karolińskich, a także do architektury tego czasu. Symboliczne znaczenie opisywa-
nej architektury ujawnia się w pełni przede wszystkim w Pieśni o Pielgrzymce Karola Wiel-
kiego (Pèlerinage de Charlemagne), gdzie obraz opactwa Saint Denis, świątyni w Jerozolimie i
pałacu konstantynopolitańskiego stanowi sugestywną wykładnię troistego charakteru władzy
królewskiej, tak jak interpretował ją Georges Dumézil (król jako władca, wojownik i kapłan).
W dociekliwych analizach Labbé ukazał znaczenie poszczególnych sformułowań używanych
do opisywania pałaców (safe, cambre, chapele, perron), a także związki pomiędzy obiektami
architektury istniejącymi w XII wieku we Frangi, a opisanymi bądź wzmiankowanymi w
chansons de geste. Chodziło tu m.in. o kaplicę cesarską w Akwizgranie i o pozostałości rzym-
skich budowli w Orange (łuk triumfalny, teatr, akwedukt), które w średniowieczu funkcjono-
wały jako elementy fortyfikacji miejskich. W osobnym rozdziale omówił Tkaninę z Bayeux,
wykazując liczne paralele w pojmowaniu i funkcjonowaniu motywów architektonicznych w
dziełach literatury i sztuki XI i XII stulecia. Nie dowodzi to oczywiście wpływu chanson de ge-
ste na twórców Tkaniny, tylko wspólnej inspiracji, wyjścia od podobnych wyobrażeń o archite-
kturze i o jej symbolicznym znaczeniu, ukształtowanych jeszcze w czasach karolińskich i
trwających przez stulecia, aż do XIII wieku. Obszerniejsze streszczenie w recenzji, „Biuletyn
Historii Sztuki” LV/1993, s. 535-537.
46 Już po zredagowaniu tego artykułu opublikowana została praca C. Czoizy-Naquet
poświęcona poetyce opisów miast w powieściach antycznych: Thèbes, Troie et Carthage.
Poétique de la ville dans le roman antique au XIT siècle, Paris, Champion 1994.
JACEK KOWALSKI
syntetyczny zarys problemu, jednak rozmiary i waga jego dzieła wykra-
czają poza wszystko, co dotąd napisano na ten temat. Dokładna analiza
czterech wybranych utworów (Chanson de Roland, Girart de Roussillon,
Prise d’Orange, Pèlerinage de Charlemagne) doprowadziła do ustalenia roli i
zasady użycia motywu architektonicznego w rycerskiej epice śpiewanej45.
Praca ta - dotycząca tylko pewnego wycinka literatury starofrancuskiej -
unaocznia, że wszystkie pozostałe opisy architektury, jakie w niej napotyka-
my, czekają nadal na interpretację. Punktem wyjścia dalszych badań po-
winna być właśnie dokładna analiza opisów zawartych w powieściach anty-
cznych, które wiele zawdzięczając poprzedzającym je „romańskim”
epopejom - chansons de geste, rozpoczynają erę „literatury gotyckiej”46.
CAMILLE’S TOMB
Interpretation of a Description of Architecture in Old-French Romance of Aeneas
(1. 7531-7724)
Summary
A fantastic description of Camille’s tomb from The Romance of Aeneas [Roman
d’Enéas] (ca. 1150-1165) refers to a description of Diana’s temple from a Latin treatise De
septem miraculis and to the description of a tower from the so-called Letter of John the
Presbyter. These sources have been identified already a long time ago, yet no one noticed
45 Wzmianki o pałacach ograniczają się w chanson de geste do bardzo krótkiej formuły,
rzadko kiedy przeradzając się w dłuższe opisy. A jednak okazało się, że pełnią rolę niezwykle
istotną i są spadkobiercami długiej tradycji - także artystycznej. Motyw króla tronującego
pod arkadą, w sklepionej komnacie, pod drzewem albo pod filarem nawiązuje do ikonografii
monarchów karolińskich, a także do architektury tego czasu. Symboliczne znaczenie opisywa-
nej architektury ujawnia się w pełni przede wszystkim w Pieśni o Pielgrzymce Karola Wiel-
kiego (Pèlerinage de Charlemagne), gdzie obraz opactwa Saint Denis, świątyni w Jerozolimie i
pałacu konstantynopolitańskiego stanowi sugestywną wykładnię troistego charakteru władzy
królewskiej, tak jak interpretował ją Georges Dumézil (król jako władca, wojownik i kapłan).
W dociekliwych analizach Labbé ukazał znaczenie poszczególnych sformułowań używanych
do opisywania pałaców (safe, cambre, chapele, perron), a także związki pomiędzy obiektami
architektury istniejącymi w XII wieku we Frangi, a opisanymi bądź wzmiankowanymi w
chansons de geste. Chodziło tu m.in. o kaplicę cesarską w Akwizgranie i o pozostałości rzym-
skich budowli w Orange (łuk triumfalny, teatr, akwedukt), które w średniowieczu funkcjono-
wały jako elementy fortyfikacji miejskich. W osobnym rozdziale omówił Tkaninę z Bayeux,
wykazując liczne paralele w pojmowaniu i funkcjonowaniu motywów architektonicznych w
dziełach literatury i sztuki XI i XII stulecia. Nie dowodzi to oczywiście wpływu chanson de ge-
ste na twórców Tkaniny, tylko wspólnej inspiracji, wyjścia od podobnych wyobrażeń o archite-
kturze i o jej symbolicznym znaczeniu, ukształtowanych jeszcze w czasach karolińskich i
trwających przez stulecia, aż do XIII wieku. Obszerniejsze streszczenie w recenzji, „Biuletyn
Historii Sztuki” LV/1993, s. 535-537.
46 Już po zredagowaniu tego artykułu opublikowana została praca C. Czoizy-Naquet
poświęcona poetyce opisów miast w powieściach antycznych: Thèbes, Troie et Carthage.
Poétique de la ville dans le roman antique au XIT siècle, Paris, Champion 1994.