DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Labuda, Adam S.: Cnota i grzech w gdańskiej Tablicy Dziesięciorga Przykazań: czyli jak rzeczywistość przedstawienia obrazowego s(po)tyka się z rzeczywistością miasta późnośredniowiecznego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28098#0072
70
ADAM S. LABUDA
pozostawała w pewnym sensie taka sama9. Co więcej, gdy analizujemy
przetrwałe późnośredniowieczne dekalogi obrazowe, to okazuje się, że fa-
bułki czy opowiastki te powtarzają się w dziełach w Alzacji, w Bawarii
i w Gdańsku. Pisane sumy spowiednicze są pod tym względem znacznie
bogatsze - każde przykazanie ilustrowane jest w nich całym wachlarzem
pozytywnych lub negatywnych przykładów10. Zawartość fabularna nie
decyduje zatem o specyfice danego dzieła. Czy tkwi ona w jego warstwie
realistycznej, w szczegółowym potraktowaniu świata przedstawionego?
Nawet jeśli tak jest, nieodzowne jest określenie punktów styku rzeczywi-
stości obrazu z rzeczywistością czasu i miejsca, dla której dane dzieło po-
wstało.
Tablica gdańska, bogatą zawartością przedstawień, wchodzi w dyna-
miczny związek z miejscem swego funkcjonowania, Gdańskiem końca XV
wieku i tym samym wykracza poza typowe funkcje dydaktyczne. Związek
ten konkretyzowany jest na dwóch planach: kostiumu i prawa miejskiego
Ryc. 2. Tablica Dziesięciorga Przykazań, przykazanie 3: „Święć święto, świętą niedzielę”
9 Por. omawianą niżej Tablicę gdańską w zestawieniu z drzeworytami z Biblioteki Uni-
wersyteckiej w Heidelbergu, które uznać wolno za przykłady ilustracji schematycznej. In-
ne egzemplifikacje tej ostatniej por. Schiller, op.cit., il. 283, 288-89.
10 Por. Geffcken, op.cit.
ADAM S. LABUDA
pozostawała w pewnym sensie taka sama9. Co więcej, gdy analizujemy
przetrwałe późnośredniowieczne dekalogi obrazowe, to okazuje się, że fa-
bułki czy opowiastki te powtarzają się w dziełach w Alzacji, w Bawarii
i w Gdańsku. Pisane sumy spowiednicze są pod tym względem znacznie
bogatsze - każde przykazanie ilustrowane jest w nich całym wachlarzem
pozytywnych lub negatywnych przykładów10. Zawartość fabularna nie
decyduje zatem o specyfice danego dzieła. Czy tkwi ona w jego warstwie
realistycznej, w szczegółowym potraktowaniu świata przedstawionego?
Nawet jeśli tak jest, nieodzowne jest określenie punktów styku rzeczywi-
stości obrazu z rzeczywistością czasu i miejsca, dla której dane dzieło po-
wstało.
Tablica gdańska, bogatą zawartością przedstawień, wchodzi w dyna-
miczny związek z miejscem swego funkcjonowania, Gdańskiem końca XV
wieku i tym samym wykracza poza typowe funkcje dydaktyczne. Związek
ten konkretyzowany jest na dwóch planach: kostiumu i prawa miejskiego
Ryc. 2. Tablica Dziesięciorga Przykazań, przykazanie 3: „Święć święto, świętą niedzielę”
9 Por. omawianą niżej Tablicę gdańską w zestawieniu z drzeworytami z Biblioteki Uni-
wersyteckiej w Heidelbergu, które uznać wolno za przykłady ilustracji schematycznej. In-
ne egzemplifikacje tej ostatniej por. Schiller, op.cit., il. 283, 288-89.
10 Por. Geffcken, op.cit.