DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Labuda, Adam S.: Cnota i grzech w gdańskiej Tablicy Dziesięciorga Przykazań: czyli jak rzeczywistość przedstawienia obrazowego s(po)tyka się z rzeczywistością miasta późnośredniowiecznego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28098#0087
CNOTA I GRZECH W GDAŃSKIEJ TABLICY DZIESIĘCIORGA PRZYKAZAŃ
85
Ryc. 10. Tablica Dziesięciorga Przykazań, przykazanie 1: „Wierz
w Boga jedynego”
zostawił modlitwę mnichom i klechom” (napis). Argumentacja diabła, nie
przystająca zresztą do wyobrażonych postaci z lewej strony, poszerza
znaczenie przykazania na niedowiarstwo w ogóle. Punktem wyjścia na-
szego przedstawienia był odpowiedni drzeworyt heidełberski42. Motyw
Chrystusa Zbawiciela stanowi wariant Chrystusa w mandorli - zarazem
Zbawiciela i Sędziego - na wspomnianym drzeworycie. W obu dziełach
podobne są także napisy.
Drugie przykazanie („Nie bierz po próżnicy imienia jego [Boga]”) zilu-
strowano przeciwstawiając grupę mężczyzn i kobiet w grupie osób biorą-
cych udział w procesie sądowym (il. 11). Osoby prawowierne przyglądają
się sądowi, nie wykonują poza tym żadnych czynności. Trudno powie-
dzieć, w czym objawia się ich cnota. Pasywność tych postaci nie jest zja-
wiskiem wyjątkowym w ikonografii drugiego przykazania - ale wystar-
czy, by pojawił się różaniec w ich dłoniach (jak w dwóch ważnych
dziełach: witrażu z kościoła w Thann z 1422 roku43 i fresku w kościele
NP Marii w Nonnberg z trzeciej ćwierci XV wieku44), by stało się jasne,
42 Werner, op.cit., tabi. I, s. 24; Labuda, op.cit., il. 155.
43 Lechner, Zur Ikonographie, op.cit., Anhang, I, 2.
44 Tamże, s. 318.
85
Ryc. 10. Tablica Dziesięciorga Przykazań, przykazanie 1: „Wierz
w Boga jedynego”
zostawił modlitwę mnichom i klechom” (napis). Argumentacja diabła, nie
przystająca zresztą do wyobrażonych postaci z lewej strony, poszerza
znaczenie przykazania na niedowiarstwo w ogóle. Punktem wyjścia na-
szego przedstawienia był odpowiedni drzeworyt heidełberski42. Motyw
Chrystusa Zbawiciela stanowi wariant Chrystusa w mandorli - zarazem
Zbawiciela i Sędziego - na wspomnianym drzeworycie. W obu dziełach
podobne są także napisy.
Drugie przykazanie („Nie bierz po próżnicy imienia jego [Boga]”) zilu-
strowano przeciwstawiając grupę mężczyzn i kobiet w grupie osób biorą-
cych udział w procesie sądowym (il. 11). Osoby prawowierne przyglądają
się sądowi, nie wykonują poza tym żadnych czynności. Trudno powie-
dzieć, w czym objawia się ich cnota. Pasywność tych postaci nie jest zja-
wiskiem wyjątkowym w ikonografii drugiego przykazania - ale wystar-
czy, by pojawił się różaniec w ich dłoniach (jak w dwóch ważnych
dziełach: witrażu z kościoła w Thann z 1422 roku43 i fresku w kościele
NP Marii w Nonnberg z trzeciej ćwierci XV wieku44), by stało się jasne,
42 Werner, op.cit., tabi. I, s. 24; Labuda, op.cit., il. 155.
43 Lechner, Zur Ikonographie, op.cit., Anhang, I, 2.
44 Tamże, s. 318.