DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Labuda, Adam S.: Cnota i grzech w gdańskiej Tablicy Dziesięciorga Przykazań: czyli jak rzeczywistość przedstawienia obrazowego s(po)tyka się z rzeczywistością miasta późnośredniowiecznego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28098#0091
CNOTA I GRZECH W GDAŃSKIEJ TABLICY DZIESIĘCIORGA PRZYKAZAŃ
89
Ryc. 13. Tablica Dziesięciorga Przykazań, przykazanie 4: „Czcij ojca, matkę twoją”
na jest wprost w scenie z Mojżeszem. Z kolei zbieranie manny należy in-
terpretować jako dar Łaski, która jest pomocna w przestrzeganiu Bożych
Praw. Jeśli obie sceny przeciwstawi się sobie, można w nich dostrzec pre-
zentację dwóch porządków: Prawa i Łaski52. „Na miejsce Prawa przycho-
dzi dar Ducha; tym samym wypełnianie przykazań, to znaczy woli Boga,
jest owocem Ducha”53.
Cześć i szacunek dla rodziców („Czcij ojca, matkę twoją”), a także
starszych w ogóle, były nakazem czwartego przykazania. W kwaterze
gdańskiej nakaz ten ograniczono do obowiązku czczenia rodziców i uka-
zano dobre i niegodziwe dzieci; dobre posługują rodzicom przy stole, złe
odnoszą się do nich wrogo, bijąc, szkalując lub wyrzucając rodziców za
drzwi (il. 13). Oba sposoby obrazowania czwartego przykazania były zna-
ne, a bicie i szkalowanie rodziców to motyw nieomal obowiązujący w pięt-
nastowiecznych wyobrażeniach dekalogu54. Źródłem redakcji gdańskiej,
wyróżniającej się bogatą narracją i trafnym oddaniem psychiki niewdzię-
cznych dzieci, był — łącznie z napisem trzymanym przez szatana - drze-
52 Por. J. Paul, W. Busch, Manna, Mannalese, (w:) Lexikon der christlichen Ikono-
graphie, 3, Rom 1971, s. 150 n.
53 Schiller, op.cit., s. 121.
54 Liczne przykłady podaje Lechner, Zur Ikonographie, op.cit., passim.
89
Ryc. 13. Tablica Dziesięciorga Przykazań, przykazanie 4: „Czcij ojca, matkę twoją”
na jest wprost w scenie z Mojżeszem. Z kolei zbieranie manny należy in-
terpretować jako dar Łaski, która jest pomocna w przestrzeganiu Bożych
Praw. Jeśli obie sceny przeciwstawi się sobie, można w nich dostrzec pre-
zentację dwóch porządków: Prawa i Łaski52. „Na miejsce Prawa przycho-
dzi dar Ducha; tym samym wypełnianie przykazań, to znaczy woli Boga,
jest owocem Ducha”53.
Cześć i szacunek dla rodziców („Czcij ojca, matkę twoją”), a także
starszych w ogóle, były nakazem czwartego przykazania. W kwaterze
gdańskiej nakaz ten ograniczono do obowiązku czczenia rodziców i uka-
zano dobre i niegodziwe dzieci; dobre posługują rodzicom przy stole, złe
odnoszą się do nich wrogo, bijąc, szkalując lub wyrzucając rodziców za
drzwi (il. 13). Oba sposoby obrazowania czwartego przykazania były zna-
ne, a bicie i szkalowanie rodziców to motyw nieomal obowiązujący w pięt-
nastowiecznych wyobrażeniach dekalogu54. Źródłem redakcji gdańskiej,
wyróżniającej się bogatą narracją i trafnym oddaniem psychiki niewdzię-
cznych dzieci, był — łącznie z napisem trzymanym przez szatana - drze-
52 Por. J. Paul, W. Busch, Manna, Mannalese, (w:) Lexikon der christlichen Ikono-
graphie, 3, Rom 1971, s. 150 n.
53 Schiller, op.cit., s. 121.
54 Liczne przykłady podaje Lechner, Zur Ikonographie, op.cit., passim.