warsztat barokowego rzeźbiarza

121


dzielnie części odsłoniętych - głów i rąk (co
zdarzało się powszechnie przy realizacji
rzeźby w drewnie) łączono je na tym etapie
razem. Mistrz - kierownik warsztatu do-
glądał całości prac, a ponadto sam na ogół
rzeźbił najważniejsze elementy figury, tzn.
twarz i ręce. W mniejszych warsztatach,
nie dysponujących licznymi pomocnikami i
uczniami lub przy mniejszych zamówie-
niach mistrz mógł realizować cały cykl wy-
konawczy, poza wstępnym opracowaniem
materiału, co należało zawsze do zadań po-
mocników.
Ostatnia faza realizacji rzeźby obejmo-
wała — w wypadku dzieła wykonanego w
marmurze i stiuku - proces polerowania,
czynność zlecaną wyłącznie pomocnikom i
uczniom. Przy realizacji dzieła w innych
gatunkach kamienia (piaskowiec) i drew-
nie lub terrakocie, wymagających zabiegu
polichromowania i złocenia, czynności te
zlecano malarzom i pozłotnikom, gdyż nie
wchodziły one w zakres umiejętności
rzeźbiarzy; cechy pilnowały ścisłego po-
działu kompetencyjnego.
W połowie XVIII wieku, w związku ze
znacznym zmniejszeniem się liczby zamó-
wień i ich skali, daje się zauważyć redukcję
niektórych pracochłonnych etapów realiza-
cji projektu, np. przygotowywania modeli w
skali 1:1.
Wieloetapowy proces powstawania
rzeźby oraz zróżnicowany skład personalny
warsztatu powodowały, że ostateczny wy-
twór — gotowa rzeźba — miał przeważnie
charakter produktu kolektywnego. Od ska-
li talentu mistrza stojącego na czele war-
sztatu, a także od jego osobowości zależało
narzucenie całemu zespołowi wykonawców
tym do czynienia niewątpliwie w wypadku

Ryc. 11. Rysunek realizacyjny
(połowa dla wykonawcy stolarza)
z naniesioną skalą. Ołtarz główny
kościoła klasztornego w Fürsten-
zell. J. B. Straub, ok. 1741-1745.
Frankfurt a. M. Museum Städel.
(rep. wg Katalogu Bayerische
Rokokoplastik)
własnego stylu38. Mamy z
wybitnych indywidualności

38 K. Kalinowski, Bemerkungen zum Stil der Bildhauerwerkstatt Thomas Weisfelds,
(w:) Studien zur Werkstattpraxis..., s. 201-220.