160

PIOTR PIOTROWSKI

nie wydawnictwo lewicowe, była w połowie lat dwudziestych wydawcą
omawianej wyżej książki Lozowicka. Drugi obszar to Muzeum Sztuki No-
woczesnej (MoMA), zwłaszcza w czasie, gdy jego dyrektorem był Alfred
Barr. Wydobycie tych dwóch, zasadniczych dróg recepcji awangardy ra-
dzieckiej w międzywojennej Ameryce, a w zasadzie trzech, jeżeli przypa-
dek Lozowicka potraktuje się oddzielnie, nie wyczerpuje naturalnie te-
matu. Wśród inicjatyw zmierzających w kierunku asymilacji nowoczesnej
sztuki rosyjskiej wymieńmy choćby jeszcze jedną, zorganizowaną przez
„The Little Review” słynną nowojorską wystawę Machine-Age Exposi-
tion (1927), gdzie twórczość radziecka odegrała znaczną rolę16.
Katherine Dreier poznała sztukę rosyjską przez swe rodzinne Niemcy
(jej ojciec wyemigrował z Bremy i założył w USA dość duże przedsiębior-
stwo), gdzie - skupione głównie w Bauhasie - obecne były silne wpływy
radzieckiej awangardy. Widziała też słynną Erste Russische Kunstaus-
stellung w Berlinie w 1922 roku. Warto podkreślić, że dzięki niej trady-
cyjnie frankocentryczne zainteresowania Amerykanów modernizmem zo-
stały w znacznym stopniu wzbogacone o doświadczenia niemieckie.
Podział kompetencji w Société Anonyme był taki, że Dreier czuła się od-
powiedzialna za import sztuki niemieckiej i (właśnie) rosyjskiej, Marcel
Duchamp zaś, sekretarz Towarzystwa, francuskiej17. Dreier nie była,
oczywiście, obiektywnym obserwatorem sztuki współczesnej. Szukała te-
go, co ją najbardziej interesowało: powiązań abstrakcyjnej formuły obra-
zu ze spirytualizmem. Szybko więc odkryła przebywającego ponownie w
Niemczech w latach dwudziestych Kandinsky’ego, który wkrótce „obda-
rzony” przez nią zastał honorową funkcją wiceprzewodniczącego Société
Anonyme. K. Dreier podjęła się tłumaczenia na język angielski jednego z
podstawowych dzieł artysty Punkt und Linie zu Fläche, nigdy jednak tej
pracy nie ukończyła18. Kandinsky’emu również dedykowana była jej słyn-
na wystawa International Exhibition of Modern Art (Brooklyn Museum,
Nowy Jork 1926), której katalog stanowił prezent K. Dreier na sześćdzie-
siąte urodziny artysty. Kandinsky, nota bene, napisał wstęp do katalogu,
który to wstęp nie został opublikowany. Jak sugeruje Ruth Bohan,
K. Dreier nie miała czasu, aby go przetłumaczyć19.
Zanim omówię tę niezwykle istotną dla recepcji europejskiego mo-
dernizmu w Ameryce wystawę, stanowiącą właśnie dzięki dużemu naci-

16 Machine-Age Exposition. Catalogue, New York 1927.
17 R. L. Bohan, The Société Anonyme''s Brooklyn Exhibition. Katherine Dreier and Mo-
dernism in America, UMI, An Arbor 1980, s. 36-37.
18 The Société Anonyme and The Dreier Bequest at Yale University. A Catalogue
Raisonné, ed. by R. L. Herbert, E. S. Apter, E. K. Kenney, Yale University Press, New Ha-
ven CT. 1984, s. 12.
19 R. L. Bohan, op.cit., s. 70-71.