DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Bryl, Mariusz: New Art History: nauka, polityka, obyczaj
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28098#0195
NEW ART HISTORY: NAUKA, POLITYKA, OBYCZAJ
193
Wania kultu artysty jako jednostkowego geniusza i idei widza jako sub-
telnie nastrojonego, ale pasywnego sensorium; ponowne rozważenie tra-
dycyjnego podziału pracy między historykiem i krytykiem sztuki, lub
między milczącym artystą i wymownym komentatorem”17. W tak zakre-
ślonym polu spotykają się autorzy o rozmaitej, często odległej prowe-
niencji, jak choćby Summers i Bryson, Harrison i Mitchell.
Powyższe, skrótowe siłą rzeczy przedstawienie genezy i prób autodefi-
nicji NAH miało na celu sprecyzowanie - na tyle, na ile jest to potrzebne
dla dalszych rozważań — dwóch tez sformułowanych we wstępie, a odno-
szących się do charakterystyki NAH. Po pierwsze, chodziło o egzempli-
fikację tezy o „politycznej intencji” leżącej u początków NAH, po drugie
zaś, o unaocznienie wewnętrznego zróżnicowania NAH, rzutującego na
niejednoznaczność tego terminu na gruncie samej historii sztuki. Wynika
z tego, że choć nie można mówić o NAH bez uwzględnienia — jako jej
istotnych elementów - subwersywnych względem „burżuazyjno-patriar-
chalnej” historii sztuki perspektyw: neomarksistowskiej i feministycznej, to
jednak redukowanie całej metodologicznej złożoności NAH do tego jednego
„subwersywnego” aspektu wydaje się nieporozumieniem. Pluralizm teorety-
czny stanowi bowiem jedną z najbardziej istotnych cech NAH, która - w po-
łączeniu z takimi cechami, jak nowatorstwo (antytradycjonalizm) czy inter-
dyscyplinarność - definiuje NAH jako fenomen (w) historii sztuki.
Obecnie opuścimy obszar naszej dyscypliny, by przedstawić ów wspo-
mniany we wstępie kontekst funkcjonowania NAH, jakim jest toczony od
blisko dziesięciu lat „spór o humanistykę” w USA.
II. „BURZA NAD UNIWERSYTETEM”: OD BENNETTAI BLOOMA DO PC
Problem „kryzysu humanistyki uniwersyteckiej” w USA stanął na po-
rządku dziennym w publicznej debacie po opublikowaniu w listopadzie
1984 roku przez National Endowment for the Humanities zbiorowego
17 W. J. T. Mitchell, Editor’s Introduction: Essays toward a New Art History, „Criti-
cal Inquiry” 15, Winter 1989. Artykuły zamieszczone w tym numerze czasopisma były re-
zultatem prośby skierowanej przez redakcję do historyków sztuki o przysłanie tekstów na
temat „The Disciplines of Eye”. Opublikowano następujące studia: N. Bryson, Chardin
and the Text of Still Life; E. Helsinger, Constable: The Making of a National Painter;
J. Baetens, The Intermediate Domain, or the Photographic Novel and the Problem of Va-
lue; Ch. Harrison, On the Surface of Painting; R. Morris, Words and linages in Moder-
nism and Postmodernism; W. J. T. Mitchell, Ut Pictura Theorie:Abstract Painting and
the Repression of Language; D. Summers, ,,Form”, Nineteenth-Century Metaphysics, and
the Problem of Art Historical Description. Mieke Bal odpowiedziała artykułem polèmicz-
nym: De-disciplining the Eye, „Critical Inquiry” 16, Spring 1990.
193
Wania kultu artysty jako jednostkowego geniusza i idei widza jako sub-
telnie nastrojonego, ale pasywnego sensorium; ponowne rozważenie tra-
dycyjnego podziału pracy między historykiem i krytykiem sztuki, lub
między milczącym artystą i wymownym komentatorem”17. W tak zakre-
ślonym polu spotykają się autorzy o rozmaitej, często odległej prowe-
niencji, jak choćby Summers i Bryson, Harrison i Mitchell.
Powyższe, skrótowe siłą rzeczy przedstawienie genezy i prób autodefi-
nicji NAH miało na celu sprecyzowanie - na tyle, na ile jest to potrzebne
dla dalszych rozważań — dwóch tez sformułowanych we wstępie, a odno-
szących się do charakterystyki NAH. Po pierwsze, chodziło o egzempli-
fikację tezy o „politycznej intencji” leżącej u początków NAH, po drugie
zaś, o unaocznienie wewnętrznego zróżnicowania NAH, rzutującego na
niejednoznaczność tego terminu na gruncie samej historii sztuki. Wynika
z tego, że choć nie można mówić o NAH bez uwzględnienia — jako jej
istotnych elementów - subwersywnych względem „burżuazyjno-patriar-
chalnej” historii sztuki perspektyw: neomarksistowskiej i feministycznej, to
jednak redukowanie całej metodologicznej złożoności NAH do tego jednego
„subwersywnego” aspektu wydaje się nieporozumieniem. Pluralizm teorety-
czny stanowi bowiem jedną z najbardziej istotnych cech NAH, która - w po-
łączeniu z takimi cechami, jak nowatorstwo (antytradycjonalizm) czy inter-
dyscyplinarność - definiuje NAH jako fenomen (w) historii sztuki.
Obecnie opuścimy obszar naszej dyscypliny, by przedstawić ów wspo-
mniany we wstępie kontekst funkcjonowania NAH, jakim jest toczony od
blisko dziesięciu lat „spór o humanistykę” w USA.
II. „BURZA NAD UNIWERSYTETEM”: OD BENNETTAI BLOOMA DO PC
Problem „kryzysu humanistyki uniwersyteckiej” w USA stanął na po-
rządku dziennym w publicznej debacie po opublikowaniu w listopadzie
1984 roku przez National Endowment for the Humanities zbiorowego
17 W. J. T. Mitchell, Editor’s Introduction: Essays toward a New Art History, „Criti-
cal Inquiry” 15, Winter 1989. Artykuły zamieszczone w tym numerze czasopisma były re-
zultatem prośby skierowanej przez redakcję do historyków sztuki o przysłanie tekstów na
temat „The Disciplines of Eye”. Opublikowano następujące studia: N. Bryson, Chardin
and the Text of Still Life; E. Helsinger, Constable: The Making of a National Painter;
J. Baetens, The Intermediate Domain, or the Photographic Novel and the Problem of Va-
lue; Ch. Harrison, On the Surface of Painting; R. Morris, Words and linages in Moder-
nism and Postmodernism; W. J. T. Mitchell, Ut Pictura Theorie:Abstract Painting and
the Repression of Language; D. Summers, ,,Form”, Nineteenth-Century Metaphysics, and
the Problem of Art Historical Description. Mieke Bal odpowiedziała artykułem polèmicz-
nym: De-disciplining the Eye, „Critical Inquiry” 16, Spring 1990.