194

MARIUSZ BRYL

opracowania firmowanego przez ówczesnego szefa tej rządowej instytucji
Williama J. Bennetta pt. To Reclaim a Legacy: A Report on the Humani-
ties in Higher Education19,. Stanowiło ono rezultat kilkumiesięcznej pra-
cy utworzonej z inicjatywy Bennetta grupy roboczej, w skład której wesz-
ło kilkudziesięciu profesorów reprezentujących najważniejsze amery-
kańskie uczelnie, których zadaniem miała być ocena stanu edukacji
humanistycznej w szkołach wyższych. Diagnoza nie wypadła pomyślnie,
w opisie zjawiska przeważały tony krytyczne, wyrażano niepokój co do
kierunku ewolucji oraz formułowano propozycje naprawy sytuacji. Napi-
sana stylem starannie wyważonym, operująca elegancką retoryką, propa-
gująca oczywiste wydawać by się mogło prawdy, broszura (32 strony!)
Bennetta wywołała gwałtowne protesty lewicowego establishmentu aka-
demickiego. Wymienić można co najmniej dwa powody takiej reakcji:
ideowy i pragmatyczny.
Arnoldowska definicja humanistyki jako „najlepszego, co zostało po-
myślane, powiedziane, napisane etc. o człowieku, jego doświadczeniu”;
obrona cywilizacji Zachodu jako centralnego przedmiotu w planie wstę-
pnych studiów przedmagisterskich (undergraduate curriculum)-, restytu-
cja kanonu wielkich arcydzieł jako podstawy procesu kształcenia na tym
wstępnym etapie; wprowadzenie kryteriów i nauka wartościowania jako
remedium na relatywizm; kultywowanie bezinteresowności nauki w od-
powiedzi na jej postępującą ideologizację - wszystko to stanowiło pra-
wdziwy kamień obrazy dla radykałów (o ich poglądach - patrz niżej).
Drugi powód był natury czysto „praktycznej”: obawa przed utratą pozycji
instytucjonalnej, jaką zdobyli oni w ciągu lat siedemdziesiątych w mozol-
nym procesie wspinania się po szczeblach hierarchii akademickiej. Woła-
nie o zdecydowane przywództwo, w tym wzmocnienie roli rektora uniwer-
sytetu; postulat zmiany polityki w zakresie zatrudnienia, promocji i przy-
znawania stałych profesur (tenure) - te i inne propozycje Bennetta mu-
siały brzmieć groźnie, tym bardziej że odbierane były jako stanowisko
rządzącej administracji republikańskiej. Nic więc dziwnego, że wywołały
niepokój i doprowadziły do konsolidacji lewicy w obronie jej pozycji.
Debata nad opracowaniem Bennetta, jakkolwiek gwałtowna, nie mia-
ła jednak jeszcze powszechnego zasięgu. Ogólnonarodowy charakter zy-
skała dopiero dyskusja wokół książki Allana Blooma The Closing of the
American Mind: How Higher Education Has Failed Democracy and Im-
poverished the Souls of Today’s Students opublikowanej w 1987 roku19.
18 W. J. Bennett, To Reclaim a Legacy: A Report on the Humanities in Higher Educa-
tion, Washington, D.C. 1984.
19 A. Bloom, The Closing of the American Mind: How Higher Education Has Failed
Democracy and Impoverished the Souls of Today’s Students, New York 1987.