DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Bryl, Mariusz: New Art History: nauka, polityka, obyczaj
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28098#0214
212
MARIUSZ BRYL
ostatni, to można jedynie wyrazić ubolewanie, że z jednej strony, retory-
ka „zjadliwej ironii” (konserwatyści), z drugiej zaś, retoryka „wyniosłej
dezawuacji” (radykałowie) - w takim stopniu zabarwiają wypowiedzi po-
lemiczne, że często przytłaczają samo meritum sporu. Natomiast aspekt
drugi, polityczno-ideologiczny, wydaje się centralny dla opisywanego zja-
wiska: funkcjonowania NAH na zewnątrz obszaru historii sztuki. Chodzi
tutaj o polityczną naturę „sporu o humanistykę”, o ideologiczne przesłan-
ki (ich charakterystykę przedstawiliśmy za Searlem), na których opiera
się argumentacja obu stron. To na tej płaszczyźnie sporu dokonał się —
sygnalizowany na wstępie niniejszych rozważań - proces stereotypizacji
fenomenu NAH, w wyniku którego termin NAH zaczął funkcjonować ja-
ko „etykietka”, o jednoznacznej treści i negatywnych konotacjach. We-
wnętrzne zróżnicowanie i dynamika NAH zostają w ten sposób zreduko-
wane do pojęcia o charakterze sloganu-epitetu: tracą znaczenie istotne
różnice między Clarkiem i Alpers, czy nawet opozycja między Friedem-
„formalistą” i Krauss-„materialistką” - wszyscy oni w równym stopniu
uczestniczą w „poststrukturalistycznej” rewolcie przeciw tradycyjnej hu-
manistyce.
Należy jednak zaznaczyć, że zjawisko swoistej „etykietyzacji”, wystę-
puje również wewnątrz samej NAH, która - funkcjonując na gruncie
amerykańskim - podlega pewnym wspólnym dla tamtejszej humanistyki
uniwersyteckiej procesom „rynkowym”, w których „towarem” są zarówno
idee, jak i reprezentujący je ludzie. Charakterystyczne jest tutaj dążenie
naukowców do posiadania własnej „etykietki” (label), umożliwiającej ich
natychmiastowe i jednoznaczne rozpoznanie. NAH okazała się w tym
względzie bardzo przydatna: może ona wygenerować — w porównaniu
z tradycyjną historią sztuki - praktycznie nieograniczoną ilość takich
„znaków firmowych”. Toteż gdy instytucjonalna kariera NAH zaczęła
stawać się faktem, zwiększył się popyt na „określone” idee, a w rezulta-
cie wzrosła nie tylko ich podaż, ale i konkurencja między nimi, która
sprzyja postępującej radykalizacji NAH50. Właśnie ta radykalizacja sta-
50 Jednym z przykładów takiej radykalizacji jest ewolucja S. Alpers od umiarkowane-
go „reprezentacjonizmu” o antyikonograficznym ostrzu w The Art of Describing do antyin-
dywidualistycznego „ekonomizmu” w Rembrandt’s Enterprise. Innym - ewolucja N. Bryso-
na od umiarkowanej recepcji de Saussure’a i semiotyki do feministycznych inspiracji
w Looking at the Overlooked: Four Essays on Still Life Painting (Cambridge, Mass. 1990).
O radykalizacji perspektywy metodologicznej Brysona świadczy też treść seminarium, ja-
kie prowadzi on obecnie na Harvard University. Jego tytuł: Poststrukturalizm, postmoder-
nizm i sztuki wizualne, a zakres tematyczny obejmuje problematykę od „śmierci artysty”
do „gay and lesbian studies”. W samym feminizmie, choć jest to ruch bardzo szeroki i zróż-
nicowany, dominują nadal przedstawicielki radykalnych metodologii, by wymienić tu tylko
ostatnie prace Griseldy Pollock: Avant-Garde Gambits 1888-1893: Gender and the
Color of Art History, New York 1992; The Politics of Theory: Generations and Geographies.
MARIUSZ BRYL
ostatni, to można jedynie wyrazić ubolewanie, że z jednej strony, retory-
ka „zjadliwej ironii” (konserwatyści), z drugiej zaś, retoryka „wyniosłej
dezawuacji” (radykałowie) - w takim stopniu zabarwiają wypowiedzi po-
lemiczne, że często przytłaczają samo meritum sporu. Natomiast aspekt
drugi, polityczno-ideologiczny, wydaje się centralny dla opisywanego zja-
wiska: funkcjonowania NAH na zewnątrz obszaru historii sztuki. Chodzi
tutaj o polityczną naturę „sporu o humanistykę”, o ideologiczne przesłan-
ki (ich charakterystykę przedstawiliśmy za Searlem), na których opiera
się argumentacja obu stron. To na tej płaszczyźnie sporu dokonał się —
sygnalizowany na wstępie niniejszych rozważań - proces stereotypizacji
fenomenu NAH, w wyniku którego termin NAH zaczął funkcjonować ja-
ko „etykietka”, o jednoznacznej treści i negatywnych konotacjach. We-
wnętrzne zróżnicowanie i dynamika NAH zostają w ten sposób zreduko-
wane do pojęcia o charakterze sloganu-epitetu: tracą znaczenie istotne
różnice między Clarkiem i Alpers, czy nawet opozycja między Friedem-
„formalistą” i Krauss-„materialistką” - wszyscy oni w równym stopniu
uczestniczą w „poststrukturalistycznej” rewolcie przeciw tradycyjnej hu-
manistyce.
Należy jednak zaznaczyć, że zjawisko swoistej „etykietyzacji”, wystę-
puje również wewnątrz samej NAH, która - funkcjonując na gruncie
amerykańskim - podlega pewnym wspólnym dla tamtejszej humanistyki
uniwersyteckiej procesom „rynkowym”, w których „towarem” są zarówno
idee, jak i reprezentujący je ludzie. Charakterystyczne jest tutaj dążenie
naukowców do posiadania własnej „etykietki” (label), umożliwiającej ich
natychmiastowe i jednoznaczne rozpoznanie. NAH okazała się w tym
względzie bardzo przydatna: może ona wygenerować — w porównaniu
z tradycyjną historią sztuki - praktycznie nieograniczoną ilość takich
„znaków firmowych”. Toteż gdy instytucjonalna kariera NAH zaczęła
stawać się faktem, zwiększył się popyt na „określone” idee, a w rezulta-
cie wzrosła nie tylko ich podaż, ale i konkurencja między nimi, która
sprzyja postępującej radykalizacji NAH50. Właśnie ta radykalizacja sta-
50 Jednym z przykładów takiej radykalizacji jest ewolucja S. Alpers od umiarkowane-
go „reprezentacjonizmu” o antyikonograficznym ostrzu w The Art of Describing do antyin-
dywidualistycznego „ekonomizmu” w Rembrandt’s Enterprise. Innym - ewolucja N. Bryso-
na od umiarkowanej recepcji de Saussure’a i semiotyki do feministycznych inspiracji
w Looking at the Overlooked: Four Essays on Still Life Painting (Cambridge, Mass. 1990).
O radykalizacji perspektywy metodologicznej Brysona świadczy też treść seminarium, ja-
kie prowadzi on obecnie na Harvard University. Jego tytuł: Poststrukturalizm, postmoder-
nizm i sztuki wizualne, a zakres tematyczny obejmuje problematykę od „śmierci artysty”
do „gay and lesbian studies”. W samym feminizmie, choć jest to ruch bardzo szeroki i zróż-
nicowany, dominują nadal przedstawicielki radykalnych metodologii, by wymienić tu tylko
ostatnie prace Griseldy Pollock: Avant-Garde Gambits 1888-1893: Gender and the
Color of Art History, New York 1992; The Politics of Theory: Generations and Geographies.