DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Jarzewicz, Jarosław: De constructione ecclesiae: o artystycznych i społecznych uwarunkowaniach budowy kościoła św. Jakuba w Nysie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28099#0057
DE CONSTRUCTIONE ECCLESIAE
55
dencje, polecając mu wybudowanie zachodniej części kościoła od razu z
kaplicami na pomieszczenie prywatnych i korporacyjnych fundacji. Zgod-
nie ze zwyczajną praktyką, wybudowano kaplice jakby „na zapas” prze-
widując ich późniejsze zagospodarowanie64. Szybko okazało się, że ta
przezorność była nawet niewystarczająca. Konieczne stało się zabudowy-
wanie wolnych dotychczas miejsc w części wschodniej.
..-——-1*2-—-
Ryc. 19. Landshut, kościół św. Marcina, rzut. (Wg Kunstdenkmaler uon Bayern. Die
Kunstdenkmaler uon Niederbayern. XVI Stadt Landshut, Miinchen 1927, s. 22; repr.
R. Rau)
Ta nowa zachodnia część, szczególnie jeśli uwzględnimy sieciowe skle-
pienia (pochodzące moim zdaniem z okresu przed 1430) wykazuje frapujące
podobieństwo z korpusem kościoła św. Marcina w Landshut — znakomitym
dziełem Hansa von Burghausen (il. 19). Podobieństwa dotyczą szczególnie
proporcji rzutu, niezwykłego wertykalizmu wnętrz, sposobu traktowania
ścian jako wielkich płaszczyzn. Oba kościoły były wznoszone współcześnie,
co więcej, w podobnych etapach. W 1392 roku w Landshut ukończono prez-
biterium65, w Nysie w tym czasie kończono dach. W 1432 roku w Landshut
jako ostatni etap budowy (z wyjątkiem wieży) wykonano portal zachodni66,
a w Nysie budowę zakończono dwa lata wcześniej. Kościół w Landshut stoi
u początków rozkwitu późnogotyckiej architektury w Bawarii, nie wyrasta
on z miejscowej tradycji, ale inicjuje nową. O „parlerowskim” rodowodzie
Hansa von Burghausena napisano już wiele67.
64 Na temat funkcjonowania kaplic w kościołach farnych por. K. J. Philipp, Pfarrkir-
chen. Funktion, Motiuation, Architektur. Marburg 1984, s. 35 n.; M. Niemczyk, op. cit.,
passim.
65 Liedke, op. cit., s. 6.
66 Liedke, jw.; natomiast P. Kurmann, B. Kurmann-Schwarz, St. Martin zu
Landshut, Landshut 1985, s. 39, przesuwają ukończenie budowy w głąb drugiej połowy XV
wieku.
67 Np. ostatnio N. Nuhbaum, op. cit., s. 91-92.
55
dencje, polecając mu wybudowanie zachodniej części kościoła od razu z
kaplicami na pomieszczenie prywatnych i korporacyjnych fundacji. Zgod-
nie ze zwyczajną praktyką, wybudowano kaplice jakby „na zapas” prze-
widując ich późniejsze zagospodarowanie64. Szybko okazało się, że ta
przezorność była nawet niewystarczająca. Konieczne stało się zabudowy-
wanie wolnych dotychczas miejsc w części wschodniej.
..-——-1*2-—-
Ryc. 19. Landshut, kościół św. Marcina, rzut. (Wg Kunstdenkmaler uon Bayern. Die
Kunstdenkmaler uon Niederbayern. XVI Stadt Landshut, Miinchen 1927, s. 22; repr.
R. Rau)
Ta nowa zachodnia część, szczególnie jeśli uwzględnimy sieciowe skle-
pienia (pochodzące moim zdaniem z okresu przed 1430) wykazuje frapujące
podobieństwo z korpusem kościoła św. Marcina w Landshut — znakomitym
dziełem Hansa von Burghausen (il. 19). Podobieństwa dotyczą szczególnie
proporcji rzutu, niezwykłego wertykalizmu wnętrz, sposobu traktowania
ścian jako wielkich płaszczyzn. Oba kościoły były wznoszone współcześnie,
co więcej, w podobnych etapach. W 1392 roku w Landshut ukończono prez-
biterium65, w Nysie w tym czasie kończono dach. W 1432 roku w Landshut
jako ostatni etap budowy (z wyjątkiem wieży) wykonano portal zachodni66,
a w Nysie budowę zakończono dwa lata wcześniej. Kościół w Landshut stoi
u początków rozkwitu późnogotyckiej architektury w Bawarii, nie wyrasta
on z miejscowej tradycji, ale inicjuje nową. O „parlerowskim” rodowodzie
Hansa von Burghausena napisano już wiele67.
64 Na temat funkcjonowania kaplic w kościołach farnych por. K. J. Philipp, Pfarrkir-
chen. Funktion, Motiuation, Architektur. Marburg 1984, s. 35 n.; M. Niemczyk, op. cit.,
passim.
65 Liedke, op. cit., s. 6.
66 Liedke, jw.; natomiast P. Kurmann, B. Kurmann-Schwarz, St. Martin zu
Landshut, Landshut 1985, s. 39, przesuwają ukończenie budowy w głąb drugiej połowy XV
wieku.
67 Np. ostatnio N. Nuhbaum, op. cit., s. 91-92.