DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Lisiewicz, Małgorzata: Dyskursy nauki a wizerunek ciała w zachodniej i amerykańskiej sztuce lat osiemdziesiątych i dziewiewięćdziesiątych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28099#0103
DYSKURSY NAUKI A WIZERUNEK CIAŁA W ZACHODNIEJ I AMERYKAŃSKIEJ SZTUCE
101
w której więzienne cele zastąpione zostały przez cielesne powłoki, a funk-
cje kontrolującego centrum przejęła „idealna” norma.
Poznanie głębin anatomicznych wiąże się nieuchronnie z wypieraniem
ich przez konceptualny, naukowy konstrukt poddany następnie norma-
tywnej obróbce. Proliferacja optycznych technik diagnostycznych wydarła
.człowiekowi jego wnętrze. To, co niegdyś stanowiło najbardziej prywatną,
intymną sferę podmiotu, obecnie stało się publicznie dostępne. Zobaczo-
ne, uwidocznione, sklasyfikowane zajęło ściśle określone i dyskrymino-
wane miejsce w ludzkiej podmiotowości. Wzrok uzurpuje sobie bez-
względny monopol na wszelkie poznanie. Cały rozwój technologii
naukowych zmierza w stronę przełożenia wszelkich danych na obraz.
Medyczna diagnostyka zyskuje swą największą wiarygodność, gdy jej wy-
niki stają się widzialne także dla oka. Prześcigające się wzajem osiągnię-
cia techniki polegają na ułatwianiu penetracji ludzkiego wzroku w nie-
znane, trudno dostępne obszary rzeczywistości. „Zobaczyć” oznacza ująć
obiekt w prekonstruowaną strukturę normatywną, odnieść fragment ba-
danej rzeczywistości do konceptualnych wzorców istniejących w naszym
umyśle. Medyczne poznanie ludzkiego wnętrza odbywa się według reguł
dyskryminujących ciało przez panujący logos. Poznanie oznacza radykal-
ne wyabstrahowanie z cielesnego kontekstu. Dotyk, pozawzrokowe do-
świadczenie jest nieustannie wypierane przez sztuczne, teoretyczne
i intelektualne formuły. Logos ustanawia władzę tego, co wyobrażeniowe,
dyskursywne, nad tym, co zjawiskowe, manualne, somatyczne. Naszą
tożsamość kształtuje intelektualny konstrukt.
Somatyczną próżnię w naukowym dyskursie usiłuje zwizualizować
Genevieuve Cadieux. Zestawia ona obraz kobiecych pleców z mikroskopo-
wym wizerunkiem tego samego fragmentu ciała, demonstrując jak odle-
gły jest dyskurs medyczny od naszego potocznego doświadczenia. Nauka,
w gruncie rzeczy, produkuje alternatywne, a nie komplementarne dys-
kursy o ciele. Ciało zostało rozbite na setki, tysiące rozmaitych fragmen-
tów pozbawionych somatycznej natury. Człowiek w medycznych kartote-
kach stanowi zespół znaków, kodów mniej lub bardziej odpowiadających
ustalonym przez naukę normom. Komputerowe monitory formułują
otrzymane informacje w abstrakcyjne formy, diagramy, schematy. Ciało
zostało rozpisane na rozmaite elementy wizualne i tekstualne. Niski sta-
tus cielesności na rzecz teoretycznych modeli nie jest wyłącznym wyna-
lazkiem współczesności, choć niewątpliwie dopiero nieustanny postęp te-
chniki i metod badawczych osiągnął pogranicze unicestwienia ciała.
Medyczny dyskurs petryfikuje nasz stosunek do własnego ciała jako
„zewnętrznej” wobec nas natury8.
8 Por. G. Cadieux, Body Questioning, w którym autorka analizuje ewolucje potocznej
i artystycznej percepcji ciała ludzkiego kształtowanej przez rozwój wiedzy medycznej po-
cząwszy od XVIII wieku.
101
w której więzienne cele zastąpione zostały przez cielesne powłoki, a funk-
cje kontrolującego centrum przejęła „idealna” norma.
Poznanie głębin anatomicznych wiąże się nieuchronnie z wypieraniem
ich przez konceptualny, naukowy konstrukt poddany następnie norma-
tywnej obróbce. Proliferacja optycznych technik diagnostycznych wydarła
.człowiekowi jego wnętrze. To, co niegdyś stanowiło najbardziej prywatną,
intymną sferę podmiotu, obecnie stało się publicznie dostępne. Zobaczo-
ne, uwidocznione, sklasyfikowane zajęło ściśle określone i dyskrymino-
wane miejsce w ludzkiej podmiotowości. Wzrok uzurpuje sobie bez-
względny monopol na wszelkie poznanie. Cały rozwój technologii
naukowych zmierza w stronę przełożenia wszelkich danych na obraz.
Medyczna diagnostyka zyskuje swą największą wiarygodność, gdy jej wy-
niki stają się widzialne także dla oka. Prześcigające się wzajem osiągnię-
cia techniki polegają na ułatwianiu penetracji ludzkiego wzroku w nie-
znane, trudno dostępne obszary rzeczywistości. „Zobaczyć” oznacza ująć
obiekt w prekonstruowaną strukturę normatywną, odnieść fragment ba-
danej rzeczywistości do konceptualnych wzorców istniejących w naszym
umyśle. Medyczne poznanie ludzkiego wnętrza odbywa się według reguł
dyskryminujących ciało przez panujący logos. Poznanie oznacza radykal-
ne wyabstrahowanie z cielesnego kontekstu. Dotyk, pozawzrokowe do-
świadczenie jest nieustannie wypierane przez sztuczne, teoretyczne
i intelektualne formuły. Logos ustanawia władzę tego, co wyobrażeniowe,
dyskursywne, nad tym, co zjawiskowe, manualne, somatyczne. Naszą
tożsamość kształtuje intelektualny konstrukt.
Somatyczną próżnię w naukowym dyskursie usiłuje zwizualizować
Genevieuve Cadieux. Zestawia ona obraz kobiecych pleców z mikroskopo-
wym wizerunkiem tego samego fragmentu ciała, demonstrując jak odle-
gły jest dyskurs medyczny od naszego potocznego doświadczenia. Nauka,
w gruncie rzeczy, produkuje alternatywne, a nie komplementarne dys-
kursy o ciele. Ciało zostało rozbite na setki, tysiące rozmaitych fragmen-
tów pozbawionych somatycznej natury. Człowiek w medycznych kartote-
kach stanowi zespół znaków, kodów mniej lub bardziej odpowiadających
ustalonym przez naukę normom. Komputerowe monitory formułują
otrzymane informacje w abstrakcyjne formy, diagramy, schematy. Ciało
zostało rozpisane na rozmaite elementy wizualne i tekstualne. Niski sta-
tus cielesności na rzecz teoretycznych modeli nie jest wyłącznym wyna-
lazkiem współczesności, choć niewątpliwie dopiero nieustanny postęp te-
chniki i metod badawczych osiągnął pogranicze unicestwienia ciała.
Medyczny dyskurs petryfikuje nasz stosunek do własnego ciała jako
„zewnętrznej” wobec nas natury8.
8 Por. G. Cadieux, Body Questioning, w którym autorka analizuje ewolucje potocznej
i artystycznej percepcji ciała ludzkiego kształtowanej przez rozwój wiedzy medycznej po-
cząwszy od XVIII wieku.