DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Jakubowska, Agata: Kobieta wobec seksualności - podporządkowana, uwikłana czy wyzwolona?: o kilku aspektach twórczości Natalii LL z perspektywy psychoanalizy Lacanowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28099#0118
116
AGATA JAKUBOWSKA
właściwie jedna i polegała zawsze na całkowitym podporządkowaniu kobie-
cej seksualności mężczyźnie. Na obszarze sztuki działanie to jest widoczne
bardzo wyraźnie. Wszystkie zainspirowane feminizmem historyczno-arty-
styczne orientacje badawcze, często bardzo się między sobą różniące, zgodne
są co do jednego, że sztuka jest tworzona przez mężczyzn i dla mężczyzn.
Już dawno temu zwrócono uwagę na to, że nieomal powszechnie panującym
modelem jest ustawienie mężczyzny z dwóch stron płótna (jako twórcy i od-
biorcy), a pośrodku na płótnie lub w postaci posągu biernej, poddawanej
najróżniejszym działaniom i przeobrażeniom kobiety. Kobiety występują
w tym modelu jedynie jako uprzedmiotowione elementy. Pojawiają się tylko
w odniesieniu do męskiej seksualności i tym samym ich seksualność, całko-
wicie podporządkowana mężczyźnie, niemal zanika.
W działaniach artystycznych podejmowanych przez kobiety relacje te
mogą ulec zmianie. Jednak czy kobieta będąca artystką tego dokona, za-
leży tylko od niej. W jej gestii bowiem leży wybór sposobów przedstawia-
nia kobiet, w tym siebie, wybór strategii (tych, o których wspomniał
Fou-cault). Mając do dyspozycji zestaw schematów, konwencji wypraco-
wanych przez wieki przez mężczyzn, może podążać za nimi, może je prze-
analizować lub też im zaprzeczyć. Silne akcentowanie w pracach Natalii
LL erotyzmu, a co ważniejsze - kobiecego seksualizmu, obojętnie czy
przedstawianego niemal dosłownie, czy przesuniętego w sferę dwuznacz-
ności, domysłów i skojarzeń, wydaje się mieć tu dominujące znaczenie.
Konieczne jest zwrócenie uwagi na jeszcze jeden niezwykle istotny
aspekt tych rozważań. Ustalenia Lacana dotyczące autora, o których mó-
wiliśmy wcześniej, z równym powodzeniem odnieść można do interpre-
tatora. Podobnie jak było to w wypadku autora, tak i interpretator/ka
i jego/jej praca są zawsze kompromisem między tym, w jaki sposób Sym-
boliczne kształtuje jego/jej tożsamość, a manipulacjami dokonanymi
przez jego/jej ekran „rozwinięty” po to, by zwalczać alienującą siłę Spoj-
rzenia. Dlatego też interpretacja przeze mnie dokonana jest zajęciem sta-
nowiska, przemówieniem jako kobieta, w spotkaniu z kobietą-artystką.
Jestem odbiorcą, który według Barthesa dopełnia dzieło, jednak nie przez
nadawanie mu ostatecznych znaczeń, ale podjęty z nim dialog. Interpre-
tacja jest zatem pewnego rodzaju grą posiadającą moc stawiania pytań
i kwestionowania powszechnie obowiązujących poglądów, nie mogącą jed-
nak rościć sobie prawa do kategoryczności.
* * *
Do najwcześniejszych prac Natalii LL należą serie fotografii Sfera in-
tymna. Składają się na nie zbliżenia ciał pokazujące intymny stosunek
kobiety i mężczyzny, w którym, wbrew tradycji przedstawiania seksu w
sztuce europejskiej, obie strony są aktywne. Taka postawa, dość po-
AGATA JAKUBOWSKA
właściwie jedna i polegała zawsze na całkowitym podporządkowaniu kobie-
cej seksualności mężczyźnie. Na obszarze sztuki działanie to jest widoczne
bardzo wyraźnie. Wszystkie zainspirowane feminizmem historyczno-arty-
styczne orientacje badawcze, często bardzo się między sobą różniące, zgodne
są co do jednego, że sztuka jest tworzona przez mężczyzn i dla mężczyzn.
Już dawno temu zwrócono uwagę na to, że nieomal powszechnie panującym
modelem jest ustawienie mężczyzny z dwóch stron płótna (jako twórcy i od-
biorcy), a pośrodku na płótnie lub w postaci posągu biernej, poddawanej
najróżniejszym działaniom i przeobrażeniom kobiety. Kobiety występują
w tym modelu jedynie jako uprzedmiotowione elementy. Pojawiają się tylko
w odniesieniu do męskiej seksualności i tym samym ich seksualność, całko-
wicie podporządkowana mężczyźnie, niemal zanika.
W działaniach artystycznych podejmowanych przez kobiety relacje te
mogą ulec zmianie. Jednak czy kobieta będąca artystką tego dokona, za-
leży tylko od niej. W jej gestii bowiem leży wybór sposobów przedstawia-
nia kobiet, w tym siebie, wybór strategii (tych, o których wspomniał
Fou-cault). Mając do dyspozycji zestaw schematów, konwencji wypraco-
wanych przez wieki przez mężczyzn, może podążać za nimi, może je prze-
analizować lub też im zaprzeczyć. Silne akcentowanie w pracach Natalii
LL erotyzmu, a co ważniejsze - kobiecego seksualizmu, obojętnie czy
przedstawianego niemal dosłownie, czy przesuniętego w sferę dwuznacz-
ności, domysłów i skojarzeń, wydaje się mieć tu dominujące znaczenie.
Konieczne jest zwrócenie uwagi na jeszcze jeden niezwykle istotny
aspekt tych rozważań. Ustalenia Lacana dotyczące autora, o których mó-
wiliśmy wcześniej, z równym powodzeniem odnieść można do interpre-
tatora. Podobnie jak było to w wypadku autora, tak i interpretator/ka
i jego/jej praca są zawsze kompromisem między tym, w jaki sposób Sym-
boliczne kształtuje jego/jej tożsamość, a manipulacjami dokonanymi
przez jego/jej ekran „rozwinięty” po to, by zwalczać alienującą siłę Spoj-
rzenia. Dlatego też interpretacja przeze mnie dokonana jest zajęciem sta-
nowiska, przemówieniem jako kobieta, w spotkaniu z kobietą-artystką.
Jestem odbiorcą, który według Barthesa dopełnia dzieło, jednak nie przez
nadawanie mu ostatecznych znaczeń, ale podjęty z nim dialog. Interpre-
tacja jest zatem pewnego rodzaju grą posiadającą moc stawiania pytań
i kwestionowania powszechnie obowiązujących poglądów, nie mogącą jed-
nak rościć sobie prawa do kategoryczności.
* * *
Do najwcześniejszych prac Natalii LL należą serie fotografii Sfera in-
tymna. Składają się na nie zbliżenia ciał pokazujące intymny stosunek
kobiety i mężczyzny, w którym, wbrew tradycji przedstawiania seksu w
sztuce europejskiej, obie strony są aktywne. Taka postawa, dość po-