DOI Heft:
Przekłady
DOI Artikel:Pollock, Griselda; Bryl, Mariusz [Übers.]: Polityka teorii: pokolenia i geografie: teoria feministyczna i historie historii sztuki
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28099#0162
160
GRISELDA POLLOCK
współczesnego feminizmu, określającego się niekiedy jako „druga fala”,
na wzór aktywizmu XIX-wiecznych kampanii kobiecych na rzecz praw
wyborczych. Fakt, że feminizm może być oddzielony od ruchu kobiecego,
posiada swój aspekt zarówno teoretyczny, który zamierzam rozważyć po-
niżej, jak i historyczny. Podczas gdy dekada lat siedemdziesiątych two-
rzyła feminizm organizując kampanie i konferencje, ostatnia dekada
częściej była świadkiem feminizmu zadomowionego w czasopismach i na-
uczaniu akademickim14. Na tę zmianę akcentów wskazuje pojawienie się
jawnie wieloznacznego terminu teoria feministyczna. Jednakże Del-
mar przeciwstawia się popularnemu utożsamianiu feminizmu wyłącznie
z aktywizmem społecznym. Argumentuje, że - historycznie rzecz biorąc -
feminizm reprezentuje tradycję idei na temat „kwestii kobiecej”, nie za-
wsze zbieżnej z politycznie motywowaną walką o zmianę społecznej pozy-
cji kobiet. Feminizm stanowi odpowiedź na filozoficzny problem płci/
rodzaju. Jego historia charakteryzuje się jednak brakiem ciągłości, albo-
wiem sposoby, w jakich formułowano ten problem, kształtowane były
przez współcześnie panujące polityczne/filozoficzne dyskursy. Tak więc,
w XVIII wieku, podczas Rewolucji, problem feministyczny artykułowano
w ramach oświeceniowego dyskursu praw naturalnych. Ideologiczna ra-
ma dla kampanii sufrażystek w połowie XIX wieku, niezależnie od tego,
jak bardzo one same by się nie czuły spadkobierczyniami swych osiem-
nastowiecznych poprzedniczek, w rzeczywistości wywodziła się z burżu-
azyjnej koncepcji praw własności. Skutkiem tego było wpisanie hierarchii
klasowej w argumentację na rzecz prawa kobiet do głosowania. Jakkol-
wiek burżuazyjne feministki niekoniecznie zgadzały się z powszechnym
prawem wyborczym, głosiły jednak, podobnie jak ich burżuazyjni ojcowie
i bracia, prawo do reprezentowania swoich sióstr z klasy robotniczej.
W równie istotny i zniekształcający sposób burżuazyjne ideologie femini-
styczne kształtowane były przez rasizm, co prowadziło do obojętności,
a nawet do czynnego oporu białych kobiet wobec walki prowadzonej przez
czarne kobiety jako kobiety i jako część - poddanej opresji - czarnej
mniejszości15.
Powyższy argument wymaga od nas refleksji nad ideologicznymi ra-
mami, wewnątrz których ukształtowała się obecna sytuacja - poszerzo-
nego i stojącego wobec wewnętrznych wyzwań - feminizmu. Feminizm
schyłku XX wieku spogląda wstecz, poszukując odnowienia swych sił w
historycznej tradycji kampanii kobiecych i walk politycznych. Sam siebie
14 Jestem wdzięczna Mary Kelly za to spostrzeżenie, które włączyła ona do swego pro-
jektu Interim. Zob. katalog: Mary Kelly Interim (New York: New Museum of Contemporary
Art, 1990).
15 A. Davis, Women, Race and Class (New York: Random House, 1981); H. V. Carby,
Reconstructing Womanhood (New York: Oxford University Press, 1987).
GRISELDA POLLOCK
współczesnego feminizmu, określającego się niekiedy jako „druga fala”,
na wzór aktywizmu XIX-wiecznych kampanii kobiecych na rzecz praw
wyborczych. Fakt, że feminizm może być oddzielony od ruchu kobiecego,
posiada swój aspekt zarówno teoretyczny, który zamierzam rozważyć po-
niżej, jak i historyczny. Podczas gdy dekada lat siedemdziesiątych two-
rzyła feminizm organizując kampanie i konferencje, ostatnia dekada
częściej była świadkiem feminizmu zadomowionego w czasopismach i na-
uczaniu akademickim14. Na tę zmianę akcentów wskazuje pojawienie się
jawnie wieloznacznego terminu teoria feministyczna. Jednakże Del-
mar przeciwstawia się popularnemu utożsamianiu feminizmu wyłącznie
z aktywizmem społecznym. Argumentuje, że - historycznie rzecz biorąc -
feminizm reprezentuje tradycję idei na temat „kwestii kobiecej”, nie za-
wsze zbieżnej z politycznie motywowaną walką o zmianę społecznej pozy-
cji kobiet. Feminizm stanowi odpowiedź na filozoficzny problem płci/
rodzaju. Jego historia charakteryzuje się jednak brakiem ciągłości, albo-
wiem sposoby, w jakich formułowano ten problem, kształtowane były
przez współcześnie panujące polityczne/filozoficzne dyskursy. Tak więc,
w XVIII wieku, podczas Rewolucji, problem feministyczny artykułowano
w ramach oświeceniowego dyskursu praw naturalnych. Ideologiczna ra-
ma dla kampanii sufrażystek w połowie XIX wieku, niezależnie od tego,
jak bardzo one same by się nie czuły spadkobierczyniami swych osiem-
nastowiecznych poprzedniczek, w rzeczywistości wywodziła się z burżu-
azyjnej koncepcji praw własności. Skutkiem tego było wpisanie hierarchii
klasowej w argumentację na rzecz prawa kobiet do głosowania. Jakkol-
wiek burżuazyjne feministki niekoniecznie zgadzały się z powszechnym
prawem wyborczym, głosiły jednak, podobnie jak ich burżuazyjni ojcowie
i bracia, prawo do reprezentowania swoich sióstr z klasy robotniczej.
W równie istotny i zniekształcający sposób burżuazyjne ideologie femini-
styczne kształtowane były przez rasizm, co prowadziło do obojętności,
a nawet do czynnego oporu białych kobiet wobec walki prowadzonej przez
czarne kobiety jako kobiety i jako część - poddanej opresji - czarnej
mniejszości15.
Powyższy argument wymaga od nas refleksji nad ideologicznymi ra-
mami, wewnątrz których ukształtowała się obecna sytuacja - poszerzo-
nego i stojącego wobec wewnętrznych wyzwań - feminizmu. Feminizm
schyłku XX wieku spogląda wstecz, poszukując odnowienia swych sił w
historycznej tradycji kampanii kobiecych i walk politycznych. Sam siebie
14 Jestem wdzięczna Mary Kelly za to spostrzeżenie, które włączyła ona do swego pro-
jektu Interim. Zob. katalog: Mary Kelly Interim (New York: New Museum of Contemporary
Art, 1990).
15 A. Davis, Women, Race and Class (New York: Random House, 1981); H. V. Carby,
Reconstructing Womanhood (New York: Oxford University Press, 1987).