Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (8.1997)

FRAGMENTY

Paweł Leszkowicz

DECENTRALIZACJA I MULTIKULTURALIZM

Określający kondycję współczesnej zachodniej kultury - postmoder-
nizm: zdecentralizowany, pluralistyczny, alegoryczny, schizofreniczny,
jest traktowany zazwyczaj jako kryzys kulturowych autorytetów przysłu-
gujących zachodniej cywilizacji i jej instytucjom.
Jean Franęois Lyotard pisze o postmodernizmie jako o kryzysie wiel-
kich narracji. W jego interpretacji modernistyczne narracje legitymizo-
wały misję zachodniego człowieka do przekształcenia całej planety w
swój własny wizerunek, transformację całego świata w przedstawienie, w
którym człowiek pełni funkcję podmiotu.
Martin Heidegger w latach trzydziestych nazywał swoją epokę wie-
kiem świata obrazu. Tym, co charakteryzuje kondycję współczesności jest
fakt, iż: „świat stał się obrazem”, a rzeczywistość egzystuje poprzez swe
przedstawienia.
Przeplatają się w tym procesie dwa zjawiska: przekształcenie świata
w konstruowany wizerunek, a człowieka w podmiot tego przedstawienia.
Całość realizuje jeden cel i zamiar, zdobycie panowania, władzy nad cało-
ścią, powołując do istnienia kulturę przemocy rządzącą się prawami kon-
troli i represji1.
Postmodernistyczny kryzys-przełom kwestionuje dotychczas dominu-
jący, uważany za uniwersalny system przedstawiania związany z insty-
tucjami kulturowej władzy. Dekonstrukcyjne operacje nie niwelują
przedstawienia, ale usiłują ujawnić strukturę panowania, która uprawo-
mocnia pewne teksty i obrazy, podczas gdy blokuje i unieważnia inne2.
1 C. Owens, Beyond Recognition. Representation, Power and Culture, Berkeley, Los
Angeles, Oxford, University ofCalifornia Press, 1992, s. 175-176.
2 Ibidem, s. 168.