DOI Heft:
Fragmenty
DOI Artikel:Leszkowicz, Paweł: Decentralizacja i multikulturalizm
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28099#0193
DECENTRALIZACJA I MULTIKULTURALIZM
191
sztuki, prezentująca interesy białych mężczyzn z wyższej klasy10. Jej po-
lityczny wymiar najlepiej eksponuje podjęcie i kontynuacja tego sposobu
narracji przez głównego, współczesnego, konserwatywnego krytyka sztu-
ki: Hiltona Kramera związanego z „New York Times” oraz wydawcę
„New Criterion”, który broni stabilnego i autorytatywnego kanonu sztuki
stojącego za analogiczną formą władzy.
Douglas Crimp identyfikuje modernizm z estetyką tradycyjnej, muzeal-
nej kultury, z dyskursem muzeów i instytucji artystycznych, gdzie sztuka
powstaje i funkcjonuje w izolacji, jako konstrukcja autonomiczna i wyalieno-
wana, odwołująca się jedynie do swej własnej, wewnętrznej historii i dyna-
miki* 11. Obecna we współczesnej praktyce artystycznej i krytycznej interpre-
tacja znaczenia i ideologicznej genezy dzieła podważa modernistyczną
zasadę o oddzieleniu reguł przedstawiania od reszty życia człowieka (arty-
stki i artysty), a towarzysząca wielu pracom analiza represyjnego charakte-
ru tych pozornie nie umotywowanych form wyższej kultury, rozkłada polity-
czne przesłanki rzekomego uniwersalizmu. Jak sugeruje Luce Irigaray,
dotychczas obowiązujące w kulturze ujęcie podmiotu zawsze łączyło się z po-
jęciem męskości (białej, heteroseksualnej, burżuazyjnej). Kategorie te defi-
niowały uniwersalny i bezczasowy ludzki podmiot12.
Wytworzenie takiego podmiotu było fikcją konieczną nie tylko do
stworzenia dominującego systemu władzy i przedstawienia, ale również
dla zaistnienia modernistycznej estetyki. Estetyki, którą nacisk kładzio-
ny na: autentyczność, idealizm artystyczny i instytucjonalny obieg chro-
nił od różnicujących czynników związanych ze społeczno-politycznym
kontekstem. Feminizm uczynił pierwszy krok w akcie rozproszenia, de-
centralizacji męskiego podmiotu i zanegowania uniwersalistycznych
przesłanek oficjalnego kulturowego kodu. Maskulinistyczny wymiar sy-
stemu przedstawiania i dominacji zostaje rozpoznany poprzez swój płcio-
wo-seksualny fundament. Wydobycie, a następnie zanegowanie przez
feminizm znaczącej kategorii seksualnej różnicy, dokonuje konsekwen-
tnego procesu dezintegracji tradycyjnych wzorców kobiecości i męskości,
rozpatrując obowiązujące reguły obrazowania i sprawowania władzy w
odniesieniu do kulturowych konstrukcji płci.
W początkach postmodernistycznej dyskusji funkcjonowały koncepcje
zmierzchu kultury i końca sztuki. Paul Ricoeur, analizując współczesną
kondycję, pisze o przygnębiającym efekcie utraty panowania zachodniej
kultury, którym jest dezintegracja, entropia, melancholia i eklektyzm,
10 M. Berger, How Art Becomes History. Essay on Art, Society and Culture in Culture
in Post-New Deal America, New York, Harper Collins Publishere, 1992, s. XVII-XVIII.
11 D. Crimp, On the Museum’s Ruins, Cambridge, Massachusetts, London, The MIT
Press, 1993, s. 13.
12 L. Hutcheon, A Poetics of Postmodernism. History, Theory, Fiction, s. 159.
191
sztuki, prezentująca interesy białych mężczyzn z wyższej klasy10. Jej po-
lityczny wymiar najlepiej eksponuje podjęcie i kontynuacja tego sposobu
narracji przez głównego, współczesnego, konserwatywnego krytyka sztu-
ki: Hiltona Kramera związanego z „New York Times” oraz wydawcę
„New Criterion”, który broni stabilnego i autorytatywnego kanonu sztuki
stojącego za analogiczną formą władzy.
Douglas Crimp identyfikuje modernizm z estetyką tradycyjnej, muzeal-
nej kultury, z dyskursem muzeów i instytucji artystycznych, gdzie sztuka
powstaje i funkcjonuje w izolacji, jako konstrukcja autonomiczna i wyalieno-
wana, odwołująca się jedynie do swej własnej, wewnętrznej historii i dyna-
miki* 11. Obecna we współczesnej praktyce artystycznej i krytycznej interpre-
tacja znaczenia i ideologicznej genezy dzieła podważa modernistyczną
zasadę o oddzieleniu reguł przedstawiania od reszty życia człowieka (arty-
stki i artysty), a towarzysząca wielu pracom analiza represyjnego charakte-
ru tych pozornie nie umotywowanych form wyższej kultury, rozkłada polity-
czne przesłanki rzekomego uniwersalizmu. Jak sugeruje Luce Irigaray,
dotychczas obowiązujące w kulturze ujęcie podmiotu zawsze łączyło się z po-
jęciem męskości (białej, heteroseksualnej, burżuazyjnej). Kategorie te defi-
niowały uniwersalny i bezczasowy ludzki podmiot12.
Wytworzenie takiego podmiotu było fikcją konieczną nie tylko do
stworzenia dominującego systemu władzy i przedstawienia, ale również
dla zaistnienia modernistycznej estetyki. Estetyki, którą nacisk kładzio-
ny na: autentyczność, idealizm artystyczny i instytucjonalny obieg chro-
nił od różnicujących czynników związanych ze społeczno-politycznym
kontekstem. Feminizm uczynił pierwszy krok w akcie rozproszenia, de-
centralizacji męskiego podmiotu i zanegowania uniwersalistycznych
przesłanek oficjalnego kulturowego kodu. Maskulinistyczny wymiar sy-
stemu przedstawiania i dominacji zostaje rozpoznany poprzez swój płcio-
wo-seksualny fundament. Wydobycie, a następnie zanegowanie przez
feminizm znaczącej kategorii seksualnej różnicy, dokonuje konsekwen-
tnego procesu dezintegracji tradycyjnych wzorców kobiecości i męskości,
rozpatrując obowiązujące reguły obrazowania i sprawowania władzy w
odniesieniu do kulturowych konstrukcji płci.
W początkach postmodernistycznej dyskusji funkcjonowały koncepcje
zmierzchu kultury i końca sztuki. Paul Ricoeur, analizując współczesną
kondycję, pisze o przygnębiającym efekcie utraty panowania zachodniej
kultury, którym jest dezintegracja, entropia, melancholia i eklektyzm,
10 M. Berger, How Art Becomes History. Essay on Art, Society and Culture in Culture
in Post-New Deal America, New York, Harper Collins Publishere, 1992, s. XVII-XVIII.
11 D. Crimp, On the Museum’s Ruins, Cambridge, Massachusetts, London, The MIT
Press, 1993, s. 13.
12 L. Hutcheon, A Poetics of Postmodernism. History, Theory, Fiction, s. 159.