DOI Heft:
Przekłady
DOI Artikel:Wilson, Sarah; Wilczyński, Marek [Übers.]: Maskarady-kobiecości
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28184#0167
MASKARADY-KOBIECOŚCI
165
tych następnie przez Bonaparte: „kobiety prawdziwe” albo „kobiety
akceptujące” (acceptatrices, w ich przypadku zazdrość o penisa zastępują
dzieci), „kobiety odrzucające” (renonciatrices, stare panny) i „kobiety, któ-
re się mszczą” (reuencLicatrices)21.
Dokonane przez Bonaparte przekłady Freuda krążyły szeroko po mię-
dzywojennym Paryżu, wpisując się w klimat „delirium”, właściwy nie tyl-
ko kręgom bliskim surrealistom28. W tym miejscu należy wszakże wydo-
być z mroków historii jeszcze jedną kobietę: Agnes Masson. Będąc wierną
uczennicą Havelock Ellisa, miała ona jednak dość inteligencji, by w
swych pracach wykroczyć poza wymiar patologii i poświęcić pierwszy roz-
dział książki Le Travestissement: Essai de psychopathologie sexuelle
(1935) odwiecznym kulturowym korzeniom zachowań transseksualnych
tkwiącym „w historii, literaturze i etnografii”29. Masson w imponujący
sposób poruszała się wśród licznych postaci, które unieśmiertelniły
transwestytyzm przez opis bądź w praktyce: Platon, Ksenofont, Lukian,
Teokryt, Wergiliusz, Horacy, Katullus, Juwenalis, Tejrezjasz, Achilles,
Amazonki, Scytowie, Knidyjczycy, Kaligula, Neron, Heliogabal... dociera-
jąc w końcu do la douce France, krainy fikcyjnego papieża Joanny i całe-
go szeregu barwnych transwestytów: Abbe de Choisy, panny de Maupin
Gautiera, króla Henryka II i kawalera d’Eon (tajnego agenta Ludwika
XV na dworach Anglii i Rosji), a przy tym nie zapominając o George Sand
czy Sarah Bernhardt.
Antycypując Foucaulta, Masson snuła rozważania o kulturowej natu-
rze seksualności - homoseksualizmie w starożytnej Grecjii i częstym w li-
teraturze Renesansu motywie wymiany strojów i przebrań (Szekspir),
przeskakując od występujących u Rabelais’go chłopców w roli „dziewczę-
cych paziów” do utworów Balzaka i Rachilde. Korzeni sytuacji współczes-
27 Na temat Riviere i Marie Bonaparte, patrz Lisa Appignanesi i John Forrester,
Freud’s Women, London 1992, s. 329-348 i 353-365. Sexualite de la femme Marie Bonapar-
te, która opiera się w dużej mierze na pracach z lat dwudziestych i trzydziestych, ukazała
się dopiero w r. 1951 (wydanie amerykańskie: Female Sexuality, przeł. J. Rodker, New
York 1953). Bonaparte znała treść wykładów wygłoszonych przez Richarda Goldschmidta
w grudniu 1931 w Faculte des Sciences Le Determinisme du sexe et Vintersexualite.
W r. 1932 w Nouvelles Conferences sur la psychanalyse (1932) pojawił się tekst Freuda
o „Feminite”, przełożony przez Annę Berman w r. 1936.
28 Patrz E. Roudinesco, Traductions des oeuures de Freud en langue franęaise entre
1920 et 1940, (w:) La Bataille de cent ans: Histoire de la psychanalyse en France, t. 1, Paris
1982, s. 481-483.
29 Patrz A. Masson, Le Travestissement: Essai de psychopathologie sexuelle, Paris
1935. Przedmowę do książki napisał profesor Masson, Rene Laignel-Lavaltine, który w
1919 r. publikował w czasopiśmie „Paris-Medical” na temat kobiecości Abbe de Choisy,
a następnie poświęcił się w szpitalu Sainte-Anne badaniom nad „mniej lub bardziej
wyraźnym brakiem polaryzacji” u pacjentów, tj. licznym kobietom z brodami, cechom
męskim u kobiet, zaburzeniom endokrynologicznym, itp.
165
tych następnie przez Bonaparte: „kobiety prawdziwe” albo „kobiety
akceptujące” (acceptatrices, w ich przypadku zazdrość o penisa zastępują
dzieci), „kobiety odrzucające” (renonciatrices, stare panny) i „kobiety, któ-
re się mszczą” (reuencLicatrices)21.
Dokonane przez Bonaparte przekłady Freuda krążyły szeroko po mię-
dzywojennym Paryżu, wpisując się w klimat „delirium”, właściwy nie tyl-
ko kręgom bliskim surrealistom28. W tym miejscu należy wszakże wydo-
być z mroków historii jeszcze jedną kobietę: Agnes Masson. Będąc wierną
uczennicą Havelock Ellisa, miała ona jednak dość inteligencji, by w
swych pracach wykroczyć poza wymiar patologii i poświęcić pierwszy roz-
dział książki Le Travestissement: Essai de psychopathologie sexuelle
(1935) odwiecznym kulturowym korzeniom zachowań transseksualnych
tkwiącym „w historii, literaturze i etnografii”29. Masson w imponujący
sposób poruszała się wśród licznych postaci, które unieśmiertelniły
transwestytyzm przez opis bądź w praktyce: Platon, Ksenofont, Lukian,
Teokryt, Wergiliusz, Horacy, Katullus, Juwenalis, Tejrezjasz, Achilles,
Amazonki, Scytowie, Knidyjczycy, Kaligula, Neron, Heliogabal... dociera-
jąc w końcu do la douce France, krainy fikcyjnego papieża Joanny i całe-
go szeregu barwnych transwestytów: Abbe de Choisy, panny de Maupin
Gautiera, króla Henryka II i kawalera d’Eon (tajnego agenta Ludwika
XV na dworach Anglii i Rosji), a przy tym nie zapominając o George Sand
czy Sarah Bernhardt.
Antycypując Foucaulta, Masson snuła rozważania o kulturowej natu-
rze seksualności - homoseksualizmie w starożytnej Grecjii i częstym w li-
teraturze Renesansu motywie wymiany strojów i przebrań (Szekspir),
przeskakując od występujących u Rabelais’go chłopców w roli „dziewczę-
cych paziów” do utworów Balzaka i Rachilde. Korzeni sytuacji współczes-
27 Na temat Riviere i Marie Bonaparte, patrz Lisa Appignanesi i John Forrester,
Freud’s Women, London 1992, s. 329-348 i 353-365. Sexualite de la femme Marie Bonapar-
te, która opiera się w dużej mierze na pracach z lat dwudziestych i trzydziestych, ukazała
się dopiero w r. 1951 (wydanie amerykańskie: Female Sexuality, przeł. J. Rodker, New
York 1953). Bonaparte znała treść wykładów wygłoszonych przez Richarda Goldschmidta
w grudniu 1931 w Faculte des Sciences Le Determinisme du sexe et Vintersexualite.
W r. 1932 w Nouvelles Conferences sur la psychanalyse (1932) pojawił się tekst Freuda
o „Feminite”, przełożony przez Annę Berman w r. 1936.
28 Patrz E. Roudinesco, Traductions des oeuures de Freud en langue franęaise entre
1920 et 1940, (w:) La Bataille de cent ans: Histoire de la psychanalyse en France, t. 1, Paris
1982, s. 481-483.
29 Patrz A. Masson, Le Travestissement: Essai de psychopathologie sexuelle, Paris
1935. Przedmowę do książki napisał profesor Masson, Rene Laignel-Lavaltine, który w
1919 r. publikował w czasopiśmie „Paris-Medical” na temat kobiecości Abbe de Choisy,
a następnie poświęcił się w szpitalu Sainte-Anne badaniom nad „mniej lub bardziej
wyraźnym brakiem polaryzacji” u pacjentów, tj. licznym kobietom z brodami, cechom
męskim u kobiet, zaburzeniom endokrynologicznym, itp.