DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Juszkiewicz, Piotr: Ekonomia semiotyczna i pragnienie własnego języka
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28185#0211
PlOTR JUSZKIEWICZ
EKONOMIA SEMIOTYCZNA I PRAGNIENIE
WLASNEGO JEJZYKA*
Ignorant wypowiadajgcy siç w sprawach, ktôrych nie rozumie, ktôre-
mu wlasna zarozumialosc przyslania jego, takze wlasng, slepotç; pseu-
douczony obronca gminnego gustu; pelen entuzjazmu zwiastun nowego
w sztuce; cyniczny gracz na rynku sztuki; wrazliwe oko potrafigce wypa-
trzyc geniusza; nauczyciel widzenia otwierajgcy oczy mniej wprawnym;
nieudany artysta. Ten tîum charakterôw, galimatias pojçc pojawiajg siç,
gdy przywolujemy w wyobrazni czy dyskusji postac krytyka. Wielosc
i wzajemna sprzecznosc przywolanych okreslen powodujg jednakze, ze ja-
wig siç one raczej jako rôle, maski gotowe do wziçcia czy narzucenia, niz ja-
ko do konca zdefiniowane funkcje, rozpoznane fragmenty rzeczywistosci.
Przypominajg galeriç portretôw, ktôre wszakze majg rôznych autorôw -
publicznosc, spolecznosc artystôw i samych krytykôw, ktôrzy to autorzy for-
muîowali owe portrety tworzgc stereotypy, upowszechniajgc mity, wygrywa-
jgc swoje racje, zalatwiajgc porachunki, ukladajgc panegiryki.
Jesli tozsamosc krytyka gubi siç gdzies pomiçdzy portretami i auto-
portretami, to czy nie napotykamy podobnego klopotu, gdy chcgc uczynic
krytykç artystyczng przedmiotem namyslu, pytamy o jej tozsamosc,
o granice, jej wyrôzniki, charakterystyczne cechy?
Wiele lat temu Wieslaw Juszczak proponowaî krytykç defïniowac jako:
(...) wszystkie zwerbalizowane formy posredniczenia mipdzy wspôlczesnym kryty-
kowi dzielem sztuki a jakims innym odbiorcg, formy majgce swojg podstawp
w estetycznej percepcji tego dziela* 1.
* Tekst artykuiu jest fragmentera przygotowywanej ksigzki pt. Sztuka milczenia.
O krytyce artystycznej - szkice i eseje, a jednoczesnie efektem wstçpnej fazy realizacji proje-
ktu Dyskurs Nowoczesnosci w polskiej krytyce artystycznej 1955/6-1989, fïnansowanego ze
srodkow KBN.
1 W. Juszczak, Dwie krytyki: krytyczna i komentujqca, (w:) Wspôtczesne problemy
krytyki artystycznej, Wrocïaw 1973.
EKONOMIA SEMIOTYCZNA I PRAGNIENIE
WLASNEGO JEJZYKA*
Ignorant wypowiadajgcy siç w sprawach, ktôrych nie rozumie, ktôre-
mu wlasna zarozumialosc przyslania jego, takze wlasng, slepotç; pseu-
douczony obronca gminnego gustu; pelen entuzjazmu zwiastun nowego
w sztuce; cyniczny gracz na rynku sztuki; wrazliwe oko potrafigce wypa-
trzyc geniusza; nauczyciel widzenia otwierajgcy oczy mniej wprawnym;
nieudany artysta. Ten tîum charakterôw, galimatias pojçc pojawiajg siç,
gdy przywolujemy w wyobrazni czy dyskusji postac krytyka. Wielosc
i wzajemna sprzecznosc przywolanych okreslen powodujg jednakze, ze ja-
wig siç one raczej jako rôle, maski gotowe do wziçcia czy narzucenia, niz ja-
ko do konca zdefiniowane funkcje, rozpoznane fragmenty rzeczywistosci.
Przypominajg galeriç portretôw, ktôre wszakze majg rôznych autorôw -
publicznosc, spolecznosc artystôw i samych krytykôw, ktôrzy to autorzy for-
muîowali owe portrety tworzgc stereotypy, upowszechniajgc mity, wygrywa-
jgc swoje racje, zalatwiajgc porachunki, ukladajgc panegiryki.
Jesli tozsamosc krytyka gubi siç gdzies pomiçdzy portretami i auto-
portretami, to czy nie napotykamy podobnego klopotu, gdy chcgc uczynic
krytykç artystyczng przedmiotem namyslu, pytamy o jej tozsamosc,
o granice, jej wyrôzniki, charakterystyczne cechy?
Wiele lat temu Wieslaw Juszczak proponowaî krytykç defïniowac jako:
(...) wszystkie zwerbalizowane formy posredniczenia mipdzy wspôlczesnym kryty-
kowi dzielem sztuki a jakims innym odbiorcg, formy majgce swojg podstawp
w estetycznej percepcji tego dziela* 1.
* Tekst artykuiu jest fragmentera przygotowywanej ksigzki pt. Sztuka milczenia.
O krytyce artystycznej - szkice i eseje, a jednoczesnie efektem wstçpnej fazy realizacji proje-
ktu Dyskurs Nowoczesnosci w polskiej krytyce artystycznej 1955/6-1989, fïnansowanego ze
srodkow KBN.
1 W. Juszczak, Dwie krytyki: krytyczna i komentujqca, (w:) Wspôtczesne problemy
krytyki artystycznej, Wrocïaw 1973.