DOI Heft:
Recenzje
DOI Artikel:Domasłowski, Jerzy: Die bewahrende Kraft des Luthertums: mittelalterliche Kunstwerke in evangelischen Kirchen: [Rezension]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28185#0307
RECENZJE
Die bewahrende Kraft des Luthertums: mittelalterliche Kunstwerke in evangelischen
Kirchen, hrsg. von Johann Michael Fritz. - Regensburg: Schnell und Steiner, 1997;
136 ss., 80 ilustr.
Temat „protestantyzm i sztuka” bywa zrôdiem wielu nieporozumien i uprze-
dzen, co wynika z lekcewazenia rôznic teologicznych wittenberskiego i szwajcar-
skiego nurtu reformacji, bpd^cych zrôdiem zupeinie odmiennego traktowania
dziei sztuki sakralnej przez ewangelikôw wyznania augsburskiego i ewangeli-
kôw reformowanych. Tym bardziej warto wipc sipgn^c do zbioru referatôw z po-
siedzenia Sekcji Historii Sztuki Gôrres-Gesellschaft, ktôre odbyïo sip w Dreznie
w 1995 roku. Ksigkka przypomina bowiem zapoznany fenomen, jakim jest fakt
zachowania wiasnie w swi^tyniach luteranskich na terenie Niemiec, wielkiej licz-
by zabytkôw sztuki sredniowiecznej. Pod tym wzglpdem mogg sip z nimi rôwnac
koscioly katolickie niektôrych tylko obszarôw Nadrenii, Austrii, Tyrolu Pid. i Slo-
wacji. Dla polskiego czytelnika zagadnienie to jest tym wazniejsze, ze - o czym
zresztg autorzy nie môwi^ - do 1945 r. podobne zjawisko wystppowaio takze na
wschôd od Odry.
Johann Michael Fritz zwraca uwagp, ze w Saksonii przetrwaly cale srednio-
wieczne zespoiy liturgiczne, np. w katedrze w Halberstadt. Trzeba przyznac, ze
takie tolerowanie dawnego wystroju miaio tez uwarunkowania materialne, bo-
wiem parafïe nie zawsze dysponowaly odpowiednimi funduszami na nowe, baro-
kowe sprzpty koscielne. Istotne zagrozenie pojawilo sip w XVIII w., w dobie pie-
tyzmu, oswiecenia i racjonalizmu. Pôzniej, w wyniku purystycznych zabiegôw
konserwatorskich zabytki usuwano do muzeôw, skp.d bywaj^ sprowadzane z po-
wrotem w naszych czasach. Dzis zagrozeniem jest brak srodkôw fïnansowych na
prowadzone w kosciolach prace konserwatorskie, ktôre muszg byc zakrojone na
ogromn^ skalp, bior^c pod uwagp ilosc zabytkôw - w Saksonii istnieje okoio 270
gotyckich oîtarzy i okoio 600 luznych rzezb.
Günther Wartenberg omawia stosunek do wyobrazen w koscioîach reformacji
wittenberskiej, przypominaj^c, ze nawet w religiach, uwazanych za tak ikonokla-
styczne, jak judaizm i islam, odrzuca sip tylko niektôre gatunki przedstawien.
W dobie reformacji stosunek do obrazôw byl bardziej domen^ praktyki koscielnej
niz rozwazan teoretycznych. W wipkszosci szesnastowiecznych porzgclkôw ko-
scielnych i w pismach samego Marcina Lutra zauwaza sip dgzenie do umiarko-
wania, pozostawienie do dalszego uzytku liturgicznego wielu dotychczasowych
Die bewahrende Kraft des Luthertums: mittelalterliche Kunstwerke in evangelischen
Kirchen, hrsg. von Johann Michael Fritz. - Regensburg: Schnell und Steiner, 1997;
136 ss., 80 ilustr.
Temat „protestantyzm i sztuka” bywa zrôdiem wielu nieporozumien i uprze-
dzen, co wynika z lekcewazenia rôznic teologicznych wittenberskiego i szwajcar-
skiego nurtu reformacji, bpd^cych zrôdiem zupeinie odmiennego traktowania
dziei sztuki sakralnej przez ewangelikôw wyznania augsburskiego i ewangeli-
kôw reformowanych. Tym bardziej warto wipc sipgn^c do zbioru referatôw z po-
siedzenia Sekcji Historii Sztuki Gôrres-Gesellschaft, ktôre odbyïo sip w Dreznie
w 1995 roku. Ksigkka przypomina bowiem zapoznany fenomen, jakim jest fakt
zachowania wiasnie w swi^tyniach luteranskich na terenie Niemiec, wielkiej licz-
by zabytkôw sztuki sredniowiecznej. Pod tym wzglpdem mogg sip z nimi rôwnac
koscioly katolickie niektôrych tylko obszarôw Nadrenii, Austrii, Tyrolu Pid. i Slo-
wacji. Dla polskiego czytelnika zagadnienie to jest tym wazniejsze, ze - o czym
zresztg autorzy nie môwi^ - do 1945 r. podobne zjawisko wystppowaio takze na
wschôd od Odry.
Johann Michael Fritz zwraca uwagp, ze w Saksonii przetrwaly cale srednio-
wieczne zespoiy liturgiczne, np. w katedrze w Halberstadt. Trzeba przyznac, ze
takie tolerowanie dawnego wystroju miaio tez uwarunkowania materialne, bo-
wiem parafïe nie zawsze dysponowaly odpowiednimi funduszami na nowe, baro-
kowe sprzpty koscielne. Istotne zagrozenie pojawilo sip w XVIII w., w dobie pie-
tyzmu, oswiecenia i racjonalizmu. Pôzniej, w wyniku purystycznych zabiegôw
konserwatorskich zabytki usuwano do muzeôw, skp.d bywaj^ sprowadzane z po-
wrotem w naszych czasach. Dzis zagrozeniem jest brak srodkôw fïnansowych na
prowadzone w kosciolach prace konserwatorskie, ktôre muszg byc zakrojone na
ogromn^ skalp, bior^c pod uwagp ilosc zabytkôw - w Saksonii istnieje okoio 270
gotyckich oîtarzy i okoio 600 luznych rzezb.
Günther Wartenberg omawia stosunek do wyobrazen w koscioîach reformacji
wittenberskiej, przypominaj^c, ze nawet w religiach, uwazanych za tak ikonokla-
styczne, jak judaizm i islam, odrzuca sip tylko niektôre gatunki przedstawien.
W dobie reformacji stosunek do obrazôw byl bardziej domen^ praktyki koscielnej
niz rozwazan teoretycznych. W wipkszosci szesnastowiecznych porzgclkôw ko-
scielnych i w pismach samego Marcina Lutra zauwaza sip dgzenie do umiarko-
wania, pozostawienie do dalszego uzytku liturgicznego wielu dotychczasowych