DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Bernatowicz, Piotr: Picasso w Polsce zaraz po wojnie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28179#0182
180
PIOTR BERNATOWICZ
jest także dalszy podział tych koncepcji, które dzielą się, zgodnie z wywo-
dem Porębskiego, na idealistyczne i realistyczne. Koncepcje realistyczne
chwytają „konkretne stosunki rzeczy poza formalnym uschematyzowa-
niem, poza subiektywnym oglądem danych zmysłowych”, podczas gdy
idealistyczne wprowadzają „idee pochodzenia metafizycznego lub subiek-
tywnego”.
W dalszej części artykułu Porębski śledzi rozwój sztuki nowożytnej
przez pryzmat powyższych pojęć. Tak więc renesans w sztuce charakte-
ryzował się idealistycznym naturalizmem, czyli „idealnie wyrozumowa-
nymi schematami wyglądu”. Ta postawa została przekształcona w dobie
malarzy takich, jak: Giorgione, Correggio, Rubens, Tycjan w idealistycz-
ny sensualizm, a następnie został on całkowicie pozbawiony odniesienia
do rzeczywistości przez manieryzm Michała Anioła, czyli - jak mówi Po-
rębski - idealistyczny imaginizm.
Koncepcje realistyczne, które są wrogie wobec manieryzmu, rozwijali
mistrzowie północy, a następnie poprzez Caravaggia, Velasqueza, Verme-
era, Chardina, Curbeta i Maneta zostały przetransponowane do XIX wie-
ku. Niespodziewanie, mówi Porębski, impresjoniści, którzy przeciwstawi-
li się idealistycznemu akademizmowi, sami przeszli na idealizm! Odnowa
realizmu przyszła jednak wraz z Cezanne’em i kubizmem. Właśnie Picas-
so i jego Guernika jest właśnie tym realizmem, który najpełniej odpowie
na wezwania nowej rzeczywistości - konkluduje autor.
Schemat wywodu jest stosunkowo prosty. W zasadzie można czytać
artykuł od końca, gdyż zawarta tam konkluzja jest nie tylko punktem
dojścia, ale przede wszystkim punktem wyjścia całego wywodu. Autor
chce przede wszystkim dowartościować kubizm i sztukę Picassa, a tym
samym współczesną sztukę, która się do Picassa odwołuje - sztukę GMP.
W tym celu określają mianem realizmu. Chcąc dodać wagi temu określe-
niu wskazuje na konkretną, realistyczną tradycję, której kontynuatorem,
zdaniem Porębskiego, jest właśnie Picasso. Jednak dlatego, że trudno
jest bezpośrednio skojarzyć deformację w sztuce Picassa z obrazami Ca-
ravaggia, Chardina czy Maneta, a także dlatego, że sam Picasso dystan-
suje się od realizmu, Porębski używa pośredniczącego pojęcia koncepcji
rzeczywistości. To pojęcie pozwala mu połączyć tradycyjny realizm ze
sztuką Picassa.
Warto też zwrócić uwagę na odebranie miana sztuki realistycznej im-
presjonizmowi. Ten zabieg powoduje zaburzenie w linearnym rozwoju po-
stępu sztuki realistycznej, ma on jednak swoje znaczenie. Jego celem jest
dyskredytacja malarstwa kolorystów, zwanego postimpresjonistycznym,
poprzez wskazanie na jego idealistyczne korzenie. W rzeczywistości kolo-
ryzm odnosi się do impresjonizmu w takim samym stopniu, co sztuka Pi-
cassa. Artykuł ten, mimo naukowego charakteru, powiela i podkreśla te
PIOTR BERNATOWICZ
jest także dalszy podział tych koncepcji, które dzielą się, zgodnie z wywo-
dem Porębskiego, na idealistyczne i realistyczne. Koncepcje realistyczne
chwytają „konkretne stosunki rzeczy poza formalnym uschematyzowa-
niem, poza subiektywnym oglądem danych zmysłowych”, podczas gdy
idealistyczne wprowadzają „idee pochodzenia metafizycznego lub subiek-
tywnego”.
W dalszej części artykułu Porębski śledzi rozwój sztuki nowożytnej
przez pryzmat powyższych pojęć. Tak więc renesans w sztuce charakte-
ryzował się idealistycznym naturalizmem, czyli „idealnie wyrozumowa-
nymi schematami wyglądu”. Ta postawa została przekształcona w dobie
malarzy takich, jak: Giorgione, Correggio, Rubens, Tycjan w idealistycz-
ny sensualizm, a następnie został on całkowicie pozbawiony odniesienia
do rzeczywistości przez manieryzm Michała Anioła, czyli - jak mówi Po-
rębski - idealistyczny imaginizm.
Koncepcje realistyczne, które są wrogie wobec manieryzmu, rozwijali
mistrzowie północy, a następnie poprzez Caravaggia, Velasqueza, Verme-
era, Chardina, Curbeta i Maneta zostały przetransponowane do XIX wie-
ku. Niespodziewanie, mówi Porębski, impresjoniści, którzy przeciwstawi-
li się idealistycznemu akademizmowi, sami przeszli na idealizm! Odnowa
realizmu przyszła jednak wraz z Cezanne’em i kubizmem. Właśnie Picas-
so i jego Guernika jest właśnie tym realizmem, który najpełniej odpowie
na wezwania nowej rzeczywistości - konkluduje autor.
Schemat wywodu jest stosunkowo prosty. W zasadzie można czytać
artykuł od końca, gdyż zawarta tam konkluzja jest nie tylko punktem
dojścia, ale przede wszystkim punktem wyjścia całego wywodu. Autor
chce przede wszystkim dowartościować kubizm i sztukę Picassa, a tym
samym współczesną sztukę, która się do Picassa odwołuje - sztukę GMP.
W tym celu określają mianem realizmu. Chcąc dodać wagi temu określe-
niu wskazuje na konkretną, realistyczną tradycję, której kontynuatorem,
zdaniem Porębskiego, jest właśnie Picasso. Jednak dlatego, że trudno
jest bezpośrednio skojarzyć deformację w sztuce Picassa z obrazami Ca-
ravaggia, Chardina czy Maneta, a także dlatego, że sam Picasso dystan-
suje się od realizmu, Porębski używa pośredniczącego pojęcia koncepcji
rzeczywistości. To pojęcie pozwala mu połączyć tradycyjny realizm ze
sztuką Picassa.
Warto też zwrócić uwagę na odebranie miana sztuki realistycznej im-
presjonizmowi. Ten zabieg powoduje zaburzenie w linearnym rozwoju po-
stępu sztuki realistycznej, ma on jednak swoje znaczenie. Jego celem jest
dyskredytacja malarstwa kolorystów, zwanego postimpresjonistycznym,
poprzez wskazanie na jego idealistyczne korzenie. W rzeczywistości kolo-
ryzm odnosi się do impresjonizmu w takim samym stopniu, co sztuka Pi-
cassa. Artykuł ten, mimo naukowego charakteru, powiela i podkreśla te