DOI Heft:
Recenzje i omówienia
DOI Artikel:Jakubowska, Agata: What difference does "Differencing" make to feminist art history?
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28179#0344
342
RECENZJE I OMÓWIENIA
WHAT DIFFERENCE DOES „DIFFERENCING” MAKE TO FEMINIST
ART HISTORY?1
Podejmowane przeze mnie podróże teoretyczne posiadają
stały punkt odniesienia. Są testowane ze względu na kwe-
stie i priorytety polityczne: dlaczego ważne jest - z uwagi
na aktualną konfigurację władzy - podjęcie tych właśnie
badań, napisanie tego referatu, właśnie tej książki?
Griselda Pollock2
Griselda Pollock, Differencing the Canon. Feminist Desire and the Writing ofArts Hi-
stories, Londyn-Nowy Jork: Routledge 1999, s. 345.
Kluczowym słowem w tytule opublikowanej w 1999 roku książki Griseldy Pollock
wydaje się być Kanon3 - wskazuje na niego przede wszystkim typograficzny układ
strony tytułowej, ale i informacje redakcyjne oraz odautorska przedmowa. Jednak le-
ktura tej pracy - pokuszę się na rozpoczęcie recenzji niejako od końca, bo od wnio-
sków - pokazuje, że to nie zagadnienia związane z tym pojęciem są w niej najważniej-
sze. Przede wszystkim stanowi ona wyraz zmagań autorki z zadaniami, jakie sobie
jako feministce będącej historyczką sztuki stawia.
Badaczka ta niejednokrotnie już poruszała problem trudnej sytuacji, w jakiej się
znajduje: z jednej strony głosząc potrzebę sprzeciwiania się mechanizmom panującym
w „męskim” świecie nauki, z drugiej zaś od wielu lat funkcjonując w jej strukturach
akademickich4 5. Także w Differenting the Canon wielokrotnie daje wyraz temu, że
świadoma jest ambiwalencji zajmowanej przez siebie, ale i przez inne badaczki femi-
nistyczne, pozycji. Próbując ją określić, przywołuje Teresę de Lauretis, która femini-
styczny projekt nazywa view from elsewhere, przy czym owe „gdzie indziej” („else-
where”) nie jest jakąś mityczną odległą przeszłością ani jakąś utopijną przyszłą
historią; jest to gdzie indziej dyskursu tu i terazb. Dla Pollock oznacza to, iż działania
należy prowadzić co prawda w historii sztuki, ale niejako przeciwko niej. Recenzo-
wana praca jest pomyślana jako dająca przykład tego, na czym owe działania miałyby
polegać.
1 Pytanie to jest parafrazą tytułu jednego z artykułów G. Pollock, Degas/Images/ Women;
Women/DegasIImages: What Difference Does Feminism Make to Art History
[podkr. moje - A.J.], (w:) Dealing with Degas. Representations of Women and the Politics ofVi-
sion, red. R. Kendall i G. Pollock, Londyn 1992.
2G. Pollock, Polityka teorii: pokolenia i geografie. Teoria feministyczna i historie historii
sztuki, tłum. M. Bryl, „Artium Quaestiones” VIII, 1997, s. 170
3 W recenzji pisanie rzeczowników z dużej litery zastępuje stosowany przez Pollock rodzaj-
nik określony „the”, np. Kanon = the canon.
4 Zob. np. niemal w całości poświęcony temu zagadnieniu tekst Pollock: Polityka teorii..., op.cit.
5 T. de Lauretis, Technologies of Gender: Essays on Theory, Film and Fiction, Londyn
1987, s. 25; za: G. Pollock, Differencing the Canon..., s. 7.
RECENZJE I OMÓWIENIA
WHAT DIFFERENCE DOES „DIFFERENCING” MAKE TO FEMINIST
ART HISTORY?1
Podejmowane przeze mnie podróże teoretyczne posiadają
stały punkt odniesienia. Są testowane ze względu na kwe-
stie i priorytety polityczne: dlaczego ważne jest - z uwagi
na aktualną konfigurację władzy - podjęcie tych właśnie
badań, napisanie tego referatu, właśnie tej książki?
Griselda Pollock2
Griselda Pollock, Differencing the Canon. Feminist Desire and the Writing ofArts Hi-
stories, Londyn-Nowy Jork: Routledge 1999, s. 345.
Kluczowym słowem w tytule opublikowanej w 1999 roku książki Griseldy Pollock
wydaje się być Kanon3 - wskazuje na niego przede wszystkim typograficzny układ
strony tytułowej, ale i informacje redakcyjne oraz odautorska przedmowa. Jednak le-
ktura tej pracy - pokuszę się na rozpoczęcie recenzji niejako od końca, bo od wnio-
sków - pokazuje, że to nie zagadnienia związane z tym pojęciem są w niej najważniej-
sze. Przede wszystkim stanowi ona wyraz zmagań autorki z zadaniami, jakie sobie
jako feministce będącej historyczką sztuki stawia.
Badaczka ta niejednokrotnie już poruszała problem trudnej sytuacji, w jakiej się
znajduje: z jednej strony głosząc potrzebę sprzeciwiania się mechanizmom panującym
w „męskim” świecie nauki, z drugiej zaś od wielu lat funkcjonując w jej strukturach
akademickich4 5. Także w Differenting the Canon wielokrotnie daje wyraz temu, że
świadoma jest ambiwalencji zajmowanej przez siebie, ale i przez inne badaczki femi-
nistyczne, pozycji. Próbując ją określić, przywołuje Teresę de Lauretis, która femini-
styczny projekt nazywa view from elsewhere, przy czym owe „gdzie indziej” („else-
where”) nie jest jakąś mityczną odległą przeszłością ani jakąś utopijną przyszłą
historią; jest to gdzie indziej dyskursu tu i terazb. Dla Pollock oznacza to, iż działania
należy prowadzić co prawda w historii sztuki, ale niejako przeciwko niej. Recenzo-
wana praca jest pomyślana jako dająca przykład tego, na czym owe działania miałyby
polegać.
1 Pytanie to jest parafrazą tytułu jednego z artykułów G. Pollock, Degas/Images/ Women;
Women/DegasIImages: What Difference Does Feminism Make to Art History
[podkr. moje - A.J.], (w:) Dealing with Degas. Representations of Women and the Politics ofVi-
sion, red. R. Kendall i G. Pollock, Londyn 1992.
2G. Pollock, Polityka teorii: pokolenia i geografie. Teoria feministyczna i historie historii
sztuki, tłum. M. Bryl, „Artium Quaestiones” VIII, 1997, s. 170
3 W recenzji pisanie rzeczowników z dużej litery zastępuje stosowany przez Pollock rodzaj-
nik określony „the”, np. Kanon = the canon.
4 Zob. np. niemal w całości poświęcony temu zagadnieniu tekst Pollock: Polityka teorii..., op.cit.
5 T. de Lauretis, Technologies of Gender: Essays on Theory, Film and Fiction, Londyn
1987, s. 25; za: G. Pollock, Differencing the Canon..., s. 7.