DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Piotrowski, Piotr: Krytyka obrazu: w stronę neoawangardy Europy Środkowej lat sześćdziesiątych XX wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28180#0163
Piotr Piotrowski
KRYTYKA OBRAZU
W STRONĘ NEOAWANGARDY EUROPY ŚRODKOWEJ
LAT SZEŚĆDZIESIĄTYCH XX WIEKU
W świetle neoawangardowej krytyki obrazu, artykułowanej od końca
lat 1950. zarówno w praktyce dyskursywnej jak artystycznej, pojęty jako
sublimacja dzieła jako takiego obraz malarski kojarzony jest z wartościa-
mi uniwersalistycznej kultury, opartymi na powszechnej estetyce, auto-
nomii dzieła, prymacie pikturalizmu, dominacji kultury „wysokiej”, euro-
pocentryzmie, maskulinizmie itp. Ta waloryzacja dotyczy zasady nie
tylko określonej praktyki artystycznej, lecz przede wszystkim wpisanej
w tę ostatnią hierarchię kultury i relacje władzy. W dyskursie uniwersa-
lizmu i autonomii dzieła zapisane zostały - zdaniem wychodzących z za-
łożeń neoawangardy krytyków - strategie dominacji etnicznej, kulturo-
wej, płciowej, a także politycznej zarówno w ramach struktur danego
społeczeństwa, jak kontekście międzynarodowym, o czym przekonują
brawurowe analizy Serge Guilbauta1.
Jednakże ta modelowa, wypracowana przede wszystkim na gruncie
anglosaskim interpretacja, przenoszona na obszar Europy Środkowej, na-
potyka pewne trudności. Przede wszystkim oparta na retoryce uniwersa-
lizmu hegemonia centrum nie była tu odczytywana jako strategia repre-
sji, lecz - o czym pisałem wcześniej2 - liberalizacji, a autonomię dzieła,
1 S. Guilbaut, How New York Stole the Idea of Modern Art. Abstract Expressionism,
Freedom, and the Cold War, Chicago: The University Press of Chicago, 1983. Wydanie pol-
skie w tł. E. Mikiny: S. Guilbaut, Jak Nowy Jork ukradł ideę sztuki nowoczesnej. Ekspre-
sjonizm abstrakcyjny, wolność i zimna wojna, Warszawa: Hotel Sztuki, 1992.
2 P. Piotrowski, Totalitarianism and Modernism: The „Thaw” and Informel Pain-
ting in Central Europę, 1955-1965, „Artium Quaestiones”, X, 2000; P. Piotrowski, Totali-
tarianism and Modernism II: Myths of Geometry: Neo-Constructiuist Art in Central Europę
in the 1960s, „Artium Quaestiones”, XI, 2000.
KRYTYKA OBRAZU
W STRONĘ NEOAWANGARDY EUROPY ŚRODKOWEJ
LAT SZEŚĆDZIESIĄTYCH XX WIEKU
W świetle neoawangardowej krytyki obrazu, artykułowanej od końca
lat 1950. zarówno w praktyce dyskursywnej jak artystycznej, pojęty jako
sublimacja dzieła jako takiego obraz malarski kojarzony jest z wartościa-
mi uniwersalistycznej kultury, opartymi na powszechnej estetyce, auto-
nomii dzieła, prymacie pikturalizmu, dominacji kultury „wysokiej”, euro-
pocentryzmie, maskulinizmie itp. Ta waloryzacja dotyczy zasady nie
tylko określonej praktyki artystycznej, lecz przede wszystkim wpisanej
w tę ostatnią hierarchię kultury i relacje władzy. W dyskursie uniwersa-
lizmu i autonomii dzieła zapisane zostały - zdaniem wychodzących z za-
łożeń neoawangardy krytyków - strategie dominacji etnicznej, kulturo-
wej, płciowej, a także politycznej zarówno w ramach struktur danego
społeczeństwa, jak kontekście międzynarodowym, o czym przekonują
brawurowe analizy Serge Guilbauta1.
Jednakże ta modelowa, wypracowana przede wszystkim na gruncie
anglosaskim interpretacja, przenoszona na obszar Europy Środkowej, na-
potyka pewne trudności. Przede wszystkim oparta na retoryce uniwersa-
lizmu hegemonia centrum nie była tu odczytywana jako strategia repre-
sji, lecz - o czym pisałem wcześniej2 - liberalizacji, a autonomię dzieła,
1 S. Guilbaut, How New York Stole the Idea of Modern Art. Abstract Expressionism,
Freedom, and the Cold War, Chicago: The University Press of Chicago, 1983. Wydanie pol-
skie w tł. E. Mikiny: S. Guilbaut, Jak Nowy Jork ukradł ideę sztuki nowoczesnej. Ekspre-
sjonizm abstrakcyjny, wolność i zimna wojna, Warszawa: Hotel Sztuki, 1992.
2 P. Piotrowski, Totalitarianism and Modernism: The „Thaw” and Informel Pain-
ting in Central Europę, 1955-1965, „Artium Quaestiones”, X, 2000; P. Piotrowski, Totali-
tarianism and Modernism II: Myths of Geometry: Neo-Constructiuist Art in Central Europę
in the 1960s, „Artium Quaestiones”, XI, 2000.