DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Leszkowicz, Paweł: Libidalne alegorie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28180#0257
LIBIDALNE ALEGORIE
255
orgazm. Jej nadmiar w fontannie, przesyt płynności, słodyczy i zapachu,
zamieniający przyjemność we wstręt, kojarzy się z aktywnością libido,
ograniczaną przez bariery super ego, tak jak owalna rama odgradza bul-
goczącą masę od zafascynowanego lub rozbawionego widza. Jawny, do-
sadny, wręcz infantylny hedonizm oraz przede wszystkim humor są tymi
cechami „Cacao”, które powodują, iż Rosalind Krauss z pewnością odrzu-
ciłaby to dzieło z obszaru swej optical unconscious, mimo użyteczności
wypracowanych przez nią kategorii do interpretacji seksualnego poten-
cjału tej rzeźby. Wizja Krauss jest bowiem o wiele bardziej mroczna,
obsesyjna i sadystyczna, obejmująca nie tylko część freudowskiej nie-
świadomości związanej z seksualnymi popędami, ale też i tę związaną
z lękiem kastracji, traumą i instynktem śmierci. Podobnie jak u Bataille’a
destrukcja i desublimacja to ulubione tropy autorki31. Dlatego innej - być
może głębszej - strony optycznej nieświadomości dotykają fotografie mię-
sa autorstwa Helen Chadwick z serii „Meat Abstracts” i „Enfleshings”
1989 (il. 7-10), gdzie błyszczące, śliskie, krwawe organy zwierząt i poła-
cie mięsa ułożone na atłasach i jedwabiach, fotografowane są w hory-
zontalnym polu kamerą skierowaną w dół, zaś ich pulsujące wewnętrzne
procesy ewokuje ożywiające światło. Pomimo abstrakcyjnego charakteru
tych przedstawień, ich seksualizm jest obscenicznie dosadny: kształty
i faktura mięsa mogą być odczytywane jako symulacja seksualnych orga-
nów, genitalia stykające się w akcie kopulacji, pełzające ku sobie. Odby-
wa się to na poziomie pierwotnym, sprzed płciowej i seksualnej różnicy
lub w stanie jej zaniku; dotykowa śliskość i orgazmiczny błysk światła
wskazują na mroczny, trzewiowy i obsesyjny erotyzm przewyższający
swą siłą dosłowność pornograficznej figuracji32.
Fotografia „Meat Abstract 3/4” (il. 10) odsłania - niczym po opadnię-
ciu zasłony, wypełniającej dolną część obrazu - krwisto-czerwony mięsny
otwór wyłaniający się z ciemności, którego przekrwienie i rozżarzenie na-
sila światło żarówki umieszczonej na końcu trzewiowego tunelu. Pene-
trujący wzrok widza jest wchłaniany przez śliską czeluść, aby w tym sa-
mym momencie zostać odepchniętym przez jej płaską i zamkniętą tkankę.
Fotografia oparta została na pulsacji między wnętrzem a zewnętrzem, pożą-
daniem a odrzuceniem, pragnieniem a wstrętem, konfrontując najgłębsze
cielesne popędy i związane z nimi lęki. Ważnym źródłem inspiracji dla
serii fotografii „Meat Abstracts” była sławna erotyczna powieść Rzeźnik
(1988) francuskiej pisarki Aliny Reyes33, opisująca obsesyjną seksualną fa-
jl Por.: Y.-A. Bois, R. E. Krauss, Formless, op. cit., passim.
32 A. Renton, Helen Chadwick, „Flash Art” 1993, January/February, nr 150, s. 140.
33 Patrz: De Light. Helen Chadwick, Institute of Contemporary Art University of Pen-
nsylvania, 1991. W katalogu tym fotografia artystki zestawiona jest z fragmentem powie-
ści Aliny Reyes.
255
orgazm. Jej nadmiar w fontannie, przesyt płynności, słodyczy i zapachu,
zamieniający przyjemność we wstręt, kojarzy się z aktywnością libido,
ograniczaną przez bariery super ego, tak jak owalna rama odgradza bul-
goczącą masę od zafascynowanego lub rozbawionego widza. Jawny, do-
sadny, wręcz infantylny hedonizm oraz przede wszystkim humor są tymi
cechami „Cacao”, które powodują, iż Rosalind Krauss z pewnością odrzu-
ciłaby to dzieło z obszaru swej optical unconscious, mimo użyteczności
wypracowanych przez nią kategorii do interpretacji seksualnego poten-
cjału tej rzeźby. Wizja Krauss jest bowiem o wiele bardziej mroczna,
obsesyjna i sadystyczna, obejmująca nie tylko część freudowskiej nie-
świadomości związanej z seksualnymi popędami, ale też i tę związaną
z lękiem kastracji, traumą i instynktem śmierci. Podobnie jak u Bataille’a
destrukcja i desublimacja to ulubione tropy autorki31. Dlatego innej - być
może głębszej - strony optycznej nieświadomości dotykają fotografie mię-
sa autorstwa Helen Chadwick z serii „Meat Abstracts” i „Enfleshings”
1989 (il. 7-10), gdzie błyszczące, śliskie, krwawe organy zwierząt i poła-
cie mięsa ułożone na atłasach i jedwabiach, fotografowane są w hory-
zontalnym polu kamerą skierowaną w dół, zaś ich pulsujące wewnętrzne
procesy ewokuje ożywiające światło. Pomimo abstrakcyjnego charakteru
tych przedstawień, ich seksualizm jest obscenicznie dosadny: kształty
i faktura mięsa mogą być odczytywane jako symulacja seksualnych orga-
nów, genitalia stykające się w akcie kopulacji, pełzające ku sobie. Odby-
wa się to na poziomie pierwotnym, sprzed płciowej i seksualnej różnicy
lub w stanie jej zaniku; dotykowa śliskość i orgazmiczny błysk światła
wskazują na mroczny, trzewiowy i obsesyjny erotyzm przewyższający
swą siłą dosłowność pornograficznej figuracji32.
Fotografia „Meat Abstract 3/4” (il. 10) odsłania - niczym po opadnię-
ciu zasłony, wypełniającej dolną część obrazu - krwisto-czerwony mięsny
otwór wyłaniający się z ciemności, którego przekrwienie i rozżarzenie na-
sila światło żarówki umieszczonej na końcu trzewiowego tunelu. Pene-
trujący wzrok widza jest wchłaniany przez śliską czeluść, aby w tym sa-
mym momencie zostać odepchniętym przez jej płaską i zamkniętą tkankę.
Fotografia oparta została na pulsacji między wnętrzem a zewnętrzem, pożą-
daniem a odrzuceniem, pragnieniem a wstrętem, konfrontując najgłębsze
cielesne popędy i związane z nimi lęki. Ważnym źródłem inspiracji dla
serii fotografii „Meat Abstracts” była sławna erotyczna powieść Rzeźnik
(1988) francuskiej pisarki Aliny Reyes33, opisująca obsesyjną seksualną fa-
jl Por.: Y.-A. Bois, R. E. Krauss, Formless, op. cit., passim.
32 A. Renton, Helen Chadwick, „Flash Art” 1993, January/February, nr 150, s. 140.
33 Patrz: De Light. Helen Chadwick, Institute of Contemporary Art University of Pen-
nsylvania, 1991. W katalogu tym fotografia artystki zestawiona jest z fragmentem powie-
ści Aliny Reyes.