DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Leszkowicz, Paweł: Libidalne alegorie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28180#0265
LIBIDALNE ALEGORIE
263
obiektów przynoszących bezpieczeństwo, zaspokojenie i przyjemność, a
zła - tych wiążących się z prześladowaniem i odmową. Każdy następny
obiekt częściowy ulega w życiu fantazmatycznym rozbiciu na stronę pozy-
tywną i negatywną. Kolejne obiekty częściowe to: penis, odchody, mleko,
usta, zęby lub inne części ciała czy substancje z nim związane. Zasadę
rządzącą wzajemnym oddziaływaniem dobrych i złych cech obiektów sta-
nowi dualizm popędów życia związanych z przetrwaniem i przyjemnością
oraz popędów śmierci związanych z destrukcją, które wzajemnie obsa-
dzają obiekt - w zależności od jego funkcji. Co znamienne u Klein - w tej
wczesnej fazie poddanej całkowicie popędom bilans libido i destrukcji
przechyla się w stronę tej ostatniej. Właśnie na początku życia sadyzm
(analny i oralny) znajduje się u szczytu, a przeważającą siłą fantazmatycz-
nego życia staje się agresja oraz poczucie winy w obliczu dokonanego
przez nią zniszczenia49. W koncepcji Melanie Klein kierowane przez cie-
lesne popędy infantylne fantazje strukturyzujące nieświadomość ukazują
konfliktową koegzystencją libido i instynktu śmierci, splecenie miłości
i nienawiści. W tej teorii infantylnych popędów nie ma miejsca na różnicę
płci: libido i agresja kształtują głębokie nieświadome fantazje jednakowo
u obu płci, a destrukcyjne impulsy nie funkcjonują w polu seksualnej róż-
nicy. Obiektami pragnienia i agresji wcale nie stają się jak w edypalnym
freudowskim scenariuszu matka czy ojciec, ale seria autonomicznych
obiektów częściowych: pierś, mleko, penis, łono, do których niemowlę
chce przyłączyć inne obiekty częściowe, np: usta, zęby, mocz, kał w fanta-
zjach aktywizowanych przez cielesne popędy. Pochodząca z serii „Trophes”
prosta, humorystyczna instalacja-rzeźba Chadwick zatytułowana „I Thee
Wed” („Zaślubiam Ciebie”) materializuje działanie popędów na obiektach
częściowych, nakładając na falliczne warzywo waginalno-analne futrzane
obrączki - niczym w scenie seksualnej konwulsji, unieważniającej kryją-
ce się za organami osoby.
Oparta na psychoanalitycznej koncepcji Melanie Klein logika obiek-
tów-popędów przekracza i neguje konstrukcje seksualnej i płciowej różni-
cy w lacanowskim modelu obrazu-spojrzenia, wypierając fetyszyzm wizu-
alności i proponując elastyczniejszy model seksualności. W sztuce
wychodzącej poza konwencje obrazu {image) w sferę popędowych obiek-
tów (part-object), ciało jest raczej sygnalizowane niż przedstawiane, od-
dawane pod postacią: fragmentu, wycieku lub rozciągniętego pola, a nie
zamkniętej formy lub wizerunku. Procesy, poprzez które odtwarzany jest
podmiot popędów i infantylnych cielesnych fantazji, to z jednej strony
strategie multiplikacji, rozbijania lub łączenie obiektów częściowych, wy-
lewania, cięcia, rozciągania, rozrywania i fragmentaryzacji, które oddają
49
J. Laplanche, J.B. Pontalis, Słownik psychoanalizy, op. cit., s. 34-35.
263
obiektów przynoszących bezpieczeństwo, zaspokojenie i przyjemność, a
zła - tych wiążących się z prześladowaniem i odmową. Każdy następny
obiekt częściowy ulega w życiu fantazmatycznym rozbiciu na stronę pozy-
tywną i negatywną. Kolejne obiekty częściowe to: penis, odchody, mleko,
usta, zęby lub inne części ciała czy substancje z nim związane. Zasadę
rządzącą wzajemnym oddziaływaniem dobrych i złych cech obiektów sta-
nowi dualizm popędów życia związanych z przetrwaniem i przyjemnością
oraz popędów śmierci związanych z destrukcją, które wzajemnie obsa-
dzają obiekt - w zależności od jego funkcji. Co znamienne u Klein - w tej
wczesnej fazie poddanej całkowicie popędom bilans libido i destrukcji
przechyla się w stronę tej ostatniej. Właśnie na początku życia sadyzm
(analny i oralny) znajduje się u szczytu, a przeważającą siłą fantazmatycz-
nego życia staje się agresja oraz poczucie winy w obliczu dokonanego
przez nią zniszczenia49. W koncepcji Melanie Klein kierowane przez cie-
lesne popędy infantylne fantazje strukturyzujące nieświadomość ukazują
konfliktową koegzystencją libido i instynktu śmierci, splecenie miłości
i nienawiści. W tej teorii infantylnych popędów nie ma miejsca na różnicę
płci: libido i agresja kształtują głębokie nieświadome fantazje jednakowo
u obu płci, a destrukcyjne impulsy nie funkcjonują w polu seksualnej róż-
nicy. Obiektami pragnienia i agresji wcale nie stają się jak w edypalnym
freudowskim scenariuszu matka czy ojciec, ale seria autonomicznych
obiektów częściowych: pierś, mleko, penis, łono, do których niemowlę
chce przyłączyć inne obiekty częściowe, np: usta, zęby, mocz, kał w fanta-
zjach aktywizowanych przez cielesne popędy. Pochodząca z serii „Trophes”
prosta, humorystyczna instalacja-rzeźba Chadwick zatytułowana „I Thee
Wed” („Zaślubiam Ciebie”) materializuje działanie popędów na obiektach
częściowych, nakładając na falliczne warzywo waginalno-analne futrzane
obrączki - niczym w scenie seksualnej konwulsji, unieważniającej kryją-
ce się za organami osoby.
Oparta na psychoanalitycznej koncepcji Melanie Klein logika obiek-
tów-popędów przekracza i neguje konstrukcje seksualnej i płciowej różni-
cy w lacanowskim modelu obrazu-spojrzenia, wypierając fetyszyzm wizu-
alności i proponując elastyczniejszy model seksualności. W sztuce
wychodzącej poza konwencje obrazu {image) w sferę popędowych obiek-
tów (part-object), ciało jest raczej sygnalizowane niż przedstawiane, od-
dawane pod postacią: fragmentu, wycieku lub rozciągniętego pola, a nie
zamkniętej formy lub wizerunku. Procesy, poprzez które odtwarzany jest
podmiot popędów i infantylnych cielesnych fantazji, to z jednej strony
strategie multiplikacji, rozbijania lub łączenie obiektów częściowych, wy-
lewania, cięcia, rozciągania, rozrywania i fragmentaryzacji, które oddają
49
J. Laplanche, J.B. Pontalis, Słownik psychoanalizy, op. cit., s. 34-35.