DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Piotrowski, Piotr: Nad mapą neoawangardy Europy Środkowej lat siedemdziesiątych XX wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28198#0127
Piotr Piotrowski
NAD MAPĄ NEOAWANGARDY EUROPY ŚRODKOWEJ
LAT SIEDEMDZIESIĄTYCH XX WIEKU
Na samym początku lat siedemdziesiątych w Niemczech ukazała się
książka Klausa Groha1. Była to jedna z pierwszych prób uchwycenia ma-
py sztuki neoawangardowej Europy Wschodniej i Środkowej. Praca nie
stanowiła jakiegoś szczególnie ważkiego wkładu w interpretację i analizę
tej twórczości - była raczej wstępną prezentacją wybranych artystów re-
gionu. Jej waga polega zapewne na pionierskości spojrzenia na tę część
Europy jako na pewną całość, zwłaszcza że także tu, w Europie Wschod-
niej i Środkowej, nie postrzegano regionu jako określonego kulturowo ob-
szaru. Myślenie w tak zdefiniowanych kategoriach geograficznych koja-
rzono bowiem wyłącznie z układem politycznym, którego założenia -
ideologia komunistyczna - w przeważającej większości były (raczej bier-
nie niż czynnie) odrzucane przez tutejsze społeczeństwa. Artyści zaś wi-
dzieli tu siebie bardziej w kategoriach uniwersalnych niż regionalnych2.
To dawało im poczucie funkcjonowania w światowej kulturze artystycz-
nej, stanowiło rekompensatę za mniej czy bardziej konsekwentną izola-
cję. Generalnie rzecz biorąc, lokalna perspektywa nie była więc do za-
akceptowania, zbyt mocno bowiem przypominała myślenie w kategoriach
Układu Warszawskiego. Jednak książka Groha mimo to spotkała się tu
z dobrym przyjęciem. Jej atutem bowiem było to, że powstała na Zacho-
dzie. Nie tylko dlatego, że na Wschodzie taka praca powstać nie mogła,
ale dlatego, że właśnie powstała na Zachodzie. Oprócz oczywistego prestiżu,
jaki zyskiwali artyści, których biogramy tam zamieszczono, Zachód był
1 Aktualle Kunst in Osteuropa: CSSR, Jugoslawien, Polen, Rumanien, UDSSR, Un-
garn, red. K. Groh, Koln: Verlag M. DuMont Schauberg, 1972.
2 P. Piotrowski, W stronę nowej geografii artystycznej [Towards a New Geography of
Art], „Magazyn Sztuki”, 1998, nr 19; L. Beke, Conceptual Tendencies in Eastern European
Art, (w:) Global Conceptualism: Points ofOrigin, 1950s-1980s, New York: Queens Museum
of Art, 1999, s. 43.
NAD MAPĄ NEOAWANGARDY EUROPY ŚRODKOWEJ
LAT SIEDEMDZIESIĄTYCH XX WIEKU
Na samym początku lat siedemdziesiątych w Niemczech ukazała się
książka Klausa Groha1. Była to jedna z pierwszych prób uchwycenia ma-
py sztuki neoawangardowej Europy Wschodniej i Środkowej. Praca nie
stanowiła jakiegoś szczególnie ważkiego wkładu w interpretację i analizę
tej twórczości - była raczej wstępną prezentacją wybranych artystów re-
gionu. Jej waga polega zapewne na pionierskości spojrzenia na tę część
Europy jako na pewną całość, zwłaszcza że także tu, w Europie Wschod-
niej i Środkowej, nie postrzegano regionu jako określonego kulturowo ob-
szaru. Myślenie w tak zdefiniowanych kategoriach geograficznych koja-
rzono bowiem wyłącznie z układem politycznym, którego założenia -
ideologia komunistyczna - w przeważającej większości były (raczej bier-
nie niż czynnie) odrzucane przez tutejsze społeczeństwa. Artyści zaś wi-
dzieli tu siebie bardziej w kategoriach uniwersalnych niż regionalnych2.
To dawało im poczucie funkcjonowania w światowej kulturze artystycz-
nej, stanowiło rekompensatę za mniej czy bardziej konsekwentną izola-
cję. Generalnie rzecz biorąc, lokalna perspektywa nie była więc do za-
akceptowania, zbyt mocno bowiem przypominała myślenie w kategoriach
Układu Warszawskiego. Jednak książka Groha mimo to spotkała się tu
z dobrym przyjęciem. Jej atutem bowiem było to, że powstała na Zacho-
dzie. Nie tylko dlatego, że na Wschodzie taka praca powstać nie mogła,
ale dlatego, że właśnie powstała na Zachodzie. Oprócz oczywistego prestiżu,
jaki zyskiwali artyści, których biogramy tam zamieszczono, Zachód był
1 Aktualle Kunst in Osteuropa: CSSR, Jugoslawien, Polen, Rumanien, UDSSR, Un-
garn, red. K. Groh, Koln: Verlag M. DuMont Schauberg, 1972.
2 P. Piotrowski, W stronę nowej geografii artystycznej [Towards a New Geography of
Art], „Magazyn Sztuki”, 1998, nr 19; L. Beke, Conceptual Tendencies in Eastern European
Art, (w:) Global Conceptualism: Points ofOrigin, 1950s-1980s, New York: Queens Museum
of Art, 1999, s. 43.