DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Juszkiewicz, Piotr: Od Salonu do Galerii: krytyka artystyczna i historyczna zmiana
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28198#0231
Piotr Juszkiewicz
OD SALONU DO GALERII.
KRYTYKA ARTYSTYCZNA I HISTORYCZNA ZMIANA
Miłość do Malarstwa i Sztuk Pięknych oraz gorliwość w ich rozwijaniu są jedy-
ną racją przedstawienia publiczności tych oto odczuć, jakie wzbudziły dzieła wy-
stawione tego roku w Luwrze. Byłoby pretensją wysoce niesłuszną nadawanie im
rangi stwierdzeń ostatecznych. Chociaż się mniema, iż nic nie jest bardziej bez-
sensowne od chęci podporządkowania cudzych sądów swoim własnym, to jednak
wierzy się zarazem, że z dużą korzyścią dla postępu Sztuk, podobnie jak Literatu-
ry [...], mogłoby być wysnucie kilku krytycznych refleksji, byłe umiarkowanych,
bez zacietrzewienia i bez jakiejkolwiek osobistej interesowności, które pomogłyby
Twórcom dostrzec ich błędy i zachęcić do tym większej doskonałości.
Wystawiony obraz jest jak książka, która ujrzała światło dzienne spod drukar-
skiej prasy. Jest jak sztuka wystawiona w teatrze, o której każdy ma prawo wypo-
wiedzieć swój sąd. Tu jednak przedstawia się Twórcom nie własne zdanie, lecz
opinie publiczności, te najbardziej zgodne i sprawiedliwe, jakie zebrano w przeko-
naniu, że ta sama publiczność, której sądy są tak często dziwaczne i niesprawied-
liwe w swych uprzedzeniach czy przez swą pobieżność, myli się rzadko, gdy wszyst-
kie głosy godzą się co do zalet lub co do wad jakiegoś dzieła.
Tak oto z najdalej idącymi względami i najprawdziwszą intencją nieurażenia
nikogo, przedstawia się te opinie rozważnym znawcom, oświeconym przez zasady,
a nade wszystko przez naturalne światło, które nazywa się wyczuciem, ono bo-
wiem pozwala odkryć od pierwszego rzutu oka dysonans lub harmonię w dziele,
owo wyczucie jest podstawą smaku, przez co rozumiem określony i niezmienny
smak prawdziwego piękna, którego nie nabędzie się nigdy, jeśli nie przyszło się
z tym prawdziwym darem na świat* 1.
Tymi pełnymi rewerencji dla Malarstwa i jego Twórców uwagami roz-
poczynał La Font de Saint-Yenne swą broszurę zatytułowaną Rozważa-
1 [La Font de Saint Yenne], Reflexions sur quelques causes de l’etat present de la pein-
ture en France avec un examen des principaux ouurages exposes au Louvre le mois d’Aoiit
1746. A la Haye 1747. Cyt za: La Font de Saint Yenne, Rozważania o niektórych przyczy-
nach obecnego stanu malarstwa we Francji..., tłum. M. Poprzęcka, (w:) Teoretycy, artyści
i krytycy o sztuce 1700-1870, Warszawa 1974, s. 90-91.
OD SALONU DO GALERII.
KRYTYKA ARTYSTYCZNA I HISTORYCZNA ZMIANA
Miłość do Malarstwa i Sztuk Pięknych oraz gorliwość w ich rozwijaniu są jedy-
ną racją przedstawienia publiczności tych oto odczuć, jakie wzbudziły dzieła wy-
stawione tego roku w Luwrze. Byłoby pretensją wysoce niesłuszną nadawanie im
rangi stwierdzeń ostatecznych. Chociaż się mniema, iż nic nie jest bardziej bez-
sensowne od chęci podporządkowania cudzych sądów swoim własnym, to jednak
wierzy się zarazem, że z dużą korzyścią dla postępu Sztuk, podobnie jak Literatu-
ry [...], mogłoby być wysnucie kilku krytycznych refleksji, byłe umiarkowanych,
bez zacietrzewienia i bez jakiejkolwiek osobistej interesowności, które pomogłyby
Twórcom dostrzec ich błędy i zachęcić do tym większej doskonałości.
Wystawiony obraz jest jak książka, która ujrzała światło dzienne spod drukar-
skiej prasy. Jest jak sztuka wystawiona w teatrze, o której każdy ma prawo wypo-
wiedzieć swój sąd. Tu jednak przedstawia się Twórcom nie własne zdanie, lecz
opinie publiczności, te najbardziej zgodne i sprawiedliwe, jakie zebrano w przeko-
naniu, że ta sama publiczność, której sądy są tak często dziwaczne i niesprawied-
liwe w swych uprzedzeniach czy przez swą pobieżność, myli się rzadko, gdy wszyst-
kie głosy godzą się co do zalet lub co do wad jakiegoś dzieła.
Tak oto z najdalej idącymi względami i najprawdziwszą intencją nieurażenia
nikogo, przedstawia się te opinie rozważnym znawcom, oświeconym przez zasady,
a nade wszystko przez naturalne światło, które nazywa się wyczuciem, ono bo-
wiem pozwala odkryć od pierwszego rzutu oka dysonans lub harmonię w dziele,
owo wyczucie jest podstawą smaku, przez co rozumiem określony i niezmienny
smak prawdziwego piękna, którego nie nabędzie się nigdy, jeśli nie przyszło się
z tym prawdziwym darem na świat* 1.
Tymi pełnymi rewerencji dla Malarstwa i jego Twórców uwagami roz-
poczynał La Font de Saint-Yenne swą broszurę zatytułowaną Rozważa-
1 [La Font de Saint Yenne], Reflexions sur quelques causes de l’etat present de la pein-
ture en France avec un examen des principaux ouurages exposes au Louvre le mois d’Aoiit
1746. A la Haye 1747. Cyt za: La Font de Saint Yenne, Rozważania o niektórych przyczy-
nach obecnego stanu malarstwa we Francji..., tłum. M. Poprzęcka, (w:) Teoretycy, artyści
i krytycy o sztuce 1700-1870, Warszawa 1974, s. 90-91.