DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Juszkiewicz, Piotr: Od Salonu do Galerii: krytyka artystyczna i historyczna zmiana
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28198#0234
232
PIOTR JUSZKIEWICZ
Zarówno w przypadku ataków na La Fonta de Saint Yenne, prowa-
dzonych w obronie utrzymania stabilności rynku zamówień, jak w przy-
padku zmagań teatru oficjalnego z teatrem jarmarcznym, obserwujemy,
zdaniem Crow’a, zderzenie kultury wysokiej, funkcjonującej w zamknię-
tym i zamykającym się ze względów pragmatycznych i ideologicznych
środowisku a odbiorcami, którzy przybywają z szerokich kręgów kultury
popularnej, która kształtowała ich kulturalne przyzwyczajenia i zacho-
wania. Dynamikę tego starcia wyznaczała z jednej strony ekspansja uwa-
żanych za niższe form kultury, w stronę których chętnie spoglądała pub-
liczność, a z drugiej wysiłki oficjalnych instytucji kultury wysokiej, by za
pomocą prawnych regulacji, administracyjnych zakazów ustanowić włas-
ną fizyczną i symboliczną dominację.
Choć książka Crow’a daleka jest od łatwych uproszczeń, fakt wywoła-
nia przez tekst La Fonta polemicznej furii objaśniany jest przez brytyj-
skiego historyka ostatecznie w kategoriach binarnej opozycji, u podstaw
której legła ekonomiczna rywalizacja. Opisywana sytuacja jest tu istotna
jako historyczne wydarzenie dlatego, że jest objawem procesu, w którym
zagrożony interes ekonomiczny staje się motorem działań i ideologicz-
nych deklaracji, takich jak podtrzymanie starań o delegalizację nieoficjal-
nych druków na temat Salonowych prezentacji, ostentacyjna rezygnacja
czołowych mistrzów z udziału w nich w proteście przeciwko wszelkim zja-
wiskom, które mogłyby kwestionować wyłączność środowiska Akademii
do osądu sztuki oraz publikacje kwestionujące sens i potrzebę „niefacho-
wego” komentarza. Bardziej ogólnie rzecz ujmując, historia w tym przy-
padku staje się historią emancypacji tych, którzy pozbawieni byli głosu
i władzy, historią obrony przywileju alienującej się elity.
Powróćmy teraz ponownie do cytowanego fragmentu tekstu La Fonta,
by postawić nieco inną tezę co do rozumienia zjawiającej się wraz z nim
historii. Spójrzmy przede wszystkim na kreację podmiotu w owym tek-
ście. Charakteryzuje go otwarta deklaracja intencji formułowanej wypo-
wiedzi -jej podstawy i zasady weryfikacji oraz charakteru zagrażających
jej kształtowi, funkcji i odbiorowi niebezpieczeństw. Po pierwsze, mamy
do czynienia z deklaracją zupełnej bezinteresowności (Miłość do Malar-
stwa i Sztuk Pięknych oraz gorliwość w ich rozwijaniu są jedyną racją
przedstawienia publiczności tych oto odczuć) i nadzieją na ogólny pożytek
będący skutkiem przedstawianych uwag (z dużą korzyścią dla postępu
Sztuk, podobnie jak Literatury [...], mogłoby być wysnucie kilku krytycz-
nych refleksji). Po drugie dowiadujemy się, że ich podstawa możliwa jest
do zobiektywizowania - z jednej strony jest to bowiem przyrodzona zdol-
ność (naturalne światło, które nazywa się wyczuciem, ono bowiem pozwa-
la odkryć od pierwszego rzutu oka dysonans lub harmonię w dziele, owo
wyczucie jest podstawą smaku, przez co rozumiem określony i niezmienny
PIOTR JUSZKIEWICZ
Zarówno w przypadku ataków na La Fonta de Saint Yenne, prowa-
dzonych w obronie utrzymania stabilności rynku zamówień, jak w przy-
padku zmagań teatru oficjalnego z teatrem jarmarcznym, obserwujemy,
zdaniem Crow’a, zderzenie kultury wysokiej, funkcjonującej w zamknię-
tym i zamykającym się ze względów pragmatycznych i ideologicznych
środowisku a odbiorcami, którzy przybywają z szerokich kręgów kultury
popularnej, która kształtowała ich kulturalne przyzwyczajenia i zacho-
wania. Dynamikę tego starcia wyznaczała z jednej strony ekspansja uwa-
żanych za niższe form kultury, w stronę których chętnie spoglądała pub-
liczność, a z drugiej wysiłki oficjalnych instytucji kultury wysokiej, by za
pomocą prawnych regulacji, administracyjnych zakazów ustanowić włas-
ną fizyczną i symboliczną dominację.
Choć książka Crow’a daleka jest od łatwych uproszczeń, fakt wywoła-
nia przez tekst La Fonta polemicznej furii objaśniany jest przez brytyj-
skiego historyka ostatecznie w kategoriach binarnej opozycji, u podstaw
której legła ekonomiczna rywalizacja. Opisywana sytuacja jest tu istotna
jako historyczne wydarzenie dlatego, że jest objawem procesu, w którym
zagrożony interes ekonomiczny staje się motorem działań i ideologicz-
nych deklaracji, takich jak podtrzymanie starań o delegalizację nieoficjal-
nych druków na temat Salonowych prezentacji, ostentacyjna rezygnacja
czołowych mistrzów z udziału w nich w proteście przeciwko wszelkim zja-
wiskom, które mogłyby kwestionować wyłączność środowiska Akademii
do osądu sztuki oraz publikacje kwestionujące sens i potrzebę „niefacho-
wego” komentarza. Bardziej ogólnie rzecz ujmując, historia w tym przy-
padku staje się historią emancypacji tych, którzy pozbawieni byli głosu
i władzy, historią obrony przywileju alienującej się elity.
Powróćmy teraz ponownie do cytowanego fragmentu tekstu La Fonta,
by postawić nieco inną tezę co do rozumienia zjawiającej się wraz z nim
historii. Spójrzmy przede wszystkim na kreację podmiotu w owym tek-
ście. Charakteryzuje go otwarta deklaracja intencji formułowanej wypo-
wiedzi -jej podstawy i zasady weryfikacji oraz charakteru zagrażających
jej kształtowi, funkcji i odbiorowi niebezpieczeństw. Po pierwsze, mamy
do czynienia z deklaracją zupełnej bezinteresowności (Miłość do Malar-
stwa i Sztuk Pięknych oraz gorliwość w ich rozwijaniu są jedyną racją
przedstawienia publiczności tych oto odczuć) i nadzieją na ogólny pożytek
będący skutkiem przedstawianych uwag (z dużą korzyścią dla postępu
Sztuk, podobnie jak Literatury [...], mogłoby być wysnucie kilku krytycz-
nych refleksji). Po drugie dowiadujemy się, że ich podstawa możliwa jest
do zobiektywizowania - z jednej strony jest to bowiem przyrodzona zdol-
ność (naturalne światło, które nazywa się wyczuciem, ono bowiem pozwa-
la odkryć od pierwszego rzutu oka dysonans lub harmonię w dziele, owo
wyczucie jest podstawą smaku, przez co rozumiem określony i niezmienny