DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Labuda, Adam S.: Instytut Historii Sztuki na Uniwersytecie Rzeszy w Poznaniu w latach 1941 - 1945
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28198#0265
INSTYTUT HISTORII SZTUKI NA UNIWERSYTECIE RZESZY W POZNANIU W LATACH 1941-1945
263
uniwersytetu memoriał pod tytułem „Propozycje dotyczące utworzenia na
Uniwersytecie Rzeszy w Poznaniu jednostki badawczej zajmującej się
historią sztuki. Szczególne zadania historii sztuki w Kraju Warty”15.
2 stycznia 1940 r. zlecono mu utworzenie katedry i seminarium historii
sztuki, czym zajmował się do końca marca 1941 roku, kiedy to objął pro-
fesurę w Rostocku. Miejsce Clasena zajął Otto Kletzl, historyk sztuki nie-
miecko-czeskiego pochodzenia, silnie związany z uniwersytetami w Pra-
dze i Marburgu. Ketzł działał w Poznaniu od kwietnia 1941 r. jako
docent, a od 1943 r. aż do końca wojny jako profesor16.
W ciągu dwóch lat Instytut otrzymał odpowiednią kadrę, wobec czego
mógł podjąć działalność dydaktyczną w semestrze letnim 1941 r. Otto
Ketzł wystąpił z nowatorskimi koncepcjami organizacyjnymi wybiegają-
cymi poza profil przeciętnego seminarium historii sztuki w starej Rzeszy.
Dzięki nim dydaktyka i badania miały się wzbogacić o fotografię stosowa-
ną i film17. Oprócz tego zbudowano bardzo szybko normalny warsztat
15 Kopie tego memorandum skierowanego do Hannsa Streita zachowały się zarówno w
archiwum KI-RU Posen, jak też w UA, Poznań, sygn. 78, 193, bl. 20-22 i sygn. 78/98, bl.
55-57. W przypadku sygn. 78/193 chodzi o teczkę z aktami Instytutu Historii Sztuki. In-
stytut był w opublikowanej dotąd literaturze zaledwie wspominany; por. B. Piotrowski,
W służbie rasizmu (jak w przyp. 9), 109-110.
16 W odniesieniu do Kletzla można podać następujące dane ze sporządzonego przezeń
życiorysu (archiwum KI-RU Posen): ur. 20 VI 1897 w Bóhmisch-Leipe (Ceska Lipa); w cza-
sie pierwszej wojny światowej żołnierz armii austriackiej; 1919-1923 studia architektury
w Deutsche Technische Hochschule w Pradze, potem roczna działalność jako architekt;
1925-26 pracownik w Sudetendeutsche Volksbildungskanzlei w Reichenberg (Liberec);
1927 studia historii sztuki na uniwersytetach w Lipsku i Monachium; 1928-1931 asystent
w Deutsche Technische Hochschule w Pradze; 1931 doktorat o Peterze Parlerze; od 1931
stypendysta w Preussisches Forschungsinstitut fur Kunstges chich te w Marburgu; od 1933
prace badawcze nad niemiecką sztuką z pogranicza i zagranicy tamże; 1937 - habilitacja z
zakresu nauki o sztuce na uniwersytecie w Marburgu; 1938 - adiutant batalionowy we
freikorpsie Niemców sudeckich; 1939 - docent na uniwersytecie wrocławskim; od września
1939 r. do maja 1940 r. w wermachcie, potem komisarz ds. ratowania niemieckich dóbr
kultury w regionie bałtyckim; w semestrze zimowym 1940/41 r. profesura gościnna na
Uniwersytecie Walońskim w Liege.
Głównymi dziedzinami badań Kletzla były: architektura, rzeźba i malarstwo miniatu-
rowe w Czechach w czasach Parlera, średniowieczny rysunek architektoniczny, sztuka ba-
roku i dziewiętnastowieczne malarstwo pejzażowe.
Dokumentację sporu wokół habilitacji Kletzla, która spotkała się ze sprzeciwem
Narodowosocjalistycznego Związku Docentów (.NS-Dozentenbund), opublikowała A. Ch. Na-
gel (Hg.), Die Philipps-Unwersitdt Marburg im Nationalsozialismus. Dokumente zu ihrer
Geschichte. Stuttgart 2000, 244-264 (Nr 123-135). Na temat działalności Kletzla jako do-
radcy nadburmistrza Poznania do spraw artystycznych por. Sz. Dettloff, Jak i czym zamie-
rzał okupant „zdobić” Poznań, „Kronika Stół. M. Poznania”, 19, 1946, z. 1, 50-57.
17 Por. listy Kletzla do dra Wernera Buhre z Berlina z 19 maja 1941 i do prof. Friesera
z Drezna z 23 czerwca 1941 r. (Archiwum KI-RU Posen). Por. również pismo Reinharda
Wittrama, dziekana Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Rzeszy w Poznaniu do kurato-
ra Uniwersytetu (UA, Poznań, sygn. 78/193, bl. 8-9).
263
uniwersytetu memoriał pod tytułem „Propozycje dotyczące utworzenia na
Uniwersytecie Rzeszy w Poznaniu jednostki badawczej zajmującej się
historią sztuki. Szczególne zadania historii sztuki w Kraju Warty”15.
2 stycznia 1940 r. zlecono mu utworzenie katedry i seminarium historii
sztuki, czym zajmował się do końca marca 1941 roku, kiedy to objął pro-
fesurę w Rostocku. Miejsce Clasena zajął Otto Kletzl, historyk sztuki nie-
miecko-czeskiego pochodzenia, silnie związany z uniwersytetami w Pra-
dze i Marburgu. Ketzł działał w Poznaniu od kwietnia 1941 r. jako
docent, a od 1943 r. aż do końca wojny jako profesor16.
W ciągu dwóch lat Instytut otrzymał odpowiednią kadrę, wobec czego
mógł podjąć działalność dydaktyczną w semestrze letnim 1941 r. Otto
Ketzł wystąpił z nowatorskimi koncepcjami organizacyjnymi wybiegają-
cymi poza profil przeciętnego seminarium historii sztuki w starej Rzeszy.
Dzięki nim dydaktyka i badania miały się wzbogacić o fotografię stosowa-
ną i film17. Oprócz tego zbudowano bardzo szybko normalny warsztat
15 Kopie tego memorandum skierowanego do Hannsa Streita zachowały się zarówno w
archiwum KI-RU Posen, jak też w UA, Poznań, sygn. 78, 193, bl. 20-22 i sygn. 78/98, bl.
55-57. W przypadku sygn. 78/193 chodzi o teczkę z aktami Instytutu Historii Sztuki. In-
stytut był w opublikowanej dotąd literaturze zaledwie wspominany; por. B. Piotrowski,
W służbie rasizmu (jak w przyp. 9), 109-110.
16 W odniesieniu do Kletzla można podać następujące dane ze sporządzonego przezeń
życiorysu (archiwum KI-RU Posen): ur. 20 VI 1897 w Bóhmisch-Leipe (Ceska Lipa); w cza-
sie pierwszej wojny światowej żołnierz armii austriackiej; 1919-1923 studia architektury
w Deutsche Technische Hochschule w Pradze, potem roczna działalność jako architekt;
1925-26 pracownik w Sudetendeutsche Volksbildungskanzlei w Reichenberg (Liberec);
1927 studia historii sztuki na uniwersytetach w Lipsku i Monachium; 1928-1931 asystent
w Deutsche Technische Hochschule w Pradze; 1931 doktorat o Peterze Parlerze; od 1931
stypendysta w Preussisches Forschungsinstitut fur Kunstges chich te w Marburgu; od 1933
prace badawcze nad niemiecką sztuką z pogranicza i zagranicy tamże; 1937 - habilitacja z
zakresu nauki o sztuce na uniwersytecie w Marburgu; 1938 - adiutant batalionowy we
freikorpsie Niemców sudeckich; 1939 - docent na uniwersytecie wrocławskim; od września
1939 r. do maja 1940 r. w wermachcie, potem komisarz ds. ratowania niemieckich dóbr
kultury w regionie bałtyckim; w semestrze zimowym 1940/41 r. profesura gościnna na
Uniwersytecie Walońskim w Liege.
Głównymi dziedzinami badań Kletzla były: architektura, rzeźba i malarstwo miniatu-
rowe w Czechach w czasach Parlera, średniowieczny rysunek architektoniczny, sztuka ba-
roku i dziewiętnastowieczne malarstwo pejzażowe.
Dokumentację sporu wokół habilitacji Kletzla, która spotkała się ze sprzeciwem
Narodowosocjalistycznego Związku Docentów (.NS-Dozentenbund), opublikowała A. Ch. Na-
gel (Hg.), Die Philipps-Unwersitdt Marburg im Nationalsozialismus. Dokumente zu ihrer
Geschichte. Stuttgart 2000, 244-264 (Nr 123-135). Na temat działalności Kletzla jako do-
radcy nadburmistrza Poznania do spraw artystycznych por. Sz. Dettloff, Jak i czym zamie-
rzał okupant „zdobić” Poznań, „Kronika Stół. M. Poznania”, 19, 1946, z. 1, 50-57.
17 Por. listy Kletzla do dra Wernera Buhre z Berlina z 19 maja 1941 i do prof. Friesera
z Drezna z 23 czerwca 1941 r. (Archiwum KI-RU Posen). Por. również pismo Reinharda
Wittrama, dziekana Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Rzeszy w Poznaniu do kurato-
ra Uniwersytetu (UA, Poznań, sygn. 78/193, bl. 8-9).