DOI Heft:
[Rozprawy]
DOI Artikel:Gąsiorowski, Maciej: Rogier van der Weyden: tryptyk Narodzin Chrystusa; miasto jako reprezentacja
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28200#0042
ROGIER VAN DER WEYDEN: TRYPTYK NARODZIN CHRYSTUSA
39
najdostojniejszych polityków tamtych czasów, tym bardziej w obliczu cią-
głego braku potomków, tłumaczy się owo truły Faustian e?iterp?'ise28, ja-
kim było założenie nowego miasta, na wykupionym w 1444 roku we Flan-
drii gruncie, które odziedziczyło nazwę macierzystej miejscowości
poprzednich właścicieli - cysterskiego opactwa z Zelandii - Middelburg29.
Jak słusznie zauważa Blum, „for the First time sińce Romanesąue period
in northern Europę, an entire town was built by a single person”, co okreś-
la właściwy wymiar manifestacyjnego przedsięwzięcia, jakiego podjął się
Bladelin, z pozytywnym zresztą skutkiem30. W 1448 roku rozpoczynają
się prace nad zamkiem, w 1452 r. nad kościołem, ratuszem i szpitalem, a
już w dwa lata później miasto uzyskało prawie pełen kształt, choć po-
święcenie kościoła odbyło się dopiero w 1459 roku, zaś pozwolenie książę-
ce na wzniesienie murów obronnych i bram, a więc ostateczną pełnię
miejskich przywilejów, uzyskał Bladelin w 1464 roku31. W tym czasie sam
fundator przenosi się do „swojego” miasta z dotychczasowej rezydencji w
Brugii, przez jakiś czas zamieszkując w kamienicy, co jest interpretowa-
ne jako przejaw identyfikacji dostojnika ze społeczeństwem miasta, zgod-
nej zresztą z jego pochodzeniem32.
Wykorzystanie przez Sanderusa widoku z ołtarza Weydena jako źród-
ła „przechowującego” kształt nieistniejącego już pałacu Bladelina może
więc świadczyć o ciągle żywej w XVII wieku tradycji wiążącej obraz z fun-
datorem i jego dziełem. Jak ustaliła Elisabeth Dhanens, w 1630 roku ob-
niewoli (po bitwie pod Azincourt w 1415 roku). W latach 1448-53, w trakcie rewolty miesz-
czan Gandawy, udało mu się wynegocjować zachowanie wierności księciu przez brugijczy-
ków, mimo ich oczywistych sympatii dla sąsiedniego miasta. Za lojalność Bladelin mógł li-
czyć na liczne przywileje ze strony władcy, które przysłużyły się rozwojowi ufundowanego
przezeń miasta. Został także członkiem i skarbnikiem gromadzącego najznakomitsze oso-
bistości Zakonu Złotego Runa. Zob. J. J. De Smet, „Pierre Bladelin”, Bibliograpliie natio-
nal de Belgiąue, op. cit., t. 2, s. 445-447; J. J. De Smet, Le Cheualier Bladelin surnomme
Leestemakere et la uille de Middelbourg, en Flandre, „Academie royale de Belgiąue, extrait
de bulletins”, 2. ser., 22 nr 11 (1866), s. 1-11; S. N. Blum, op. cit., s. 25.
"'s Takiego określenia użył dla podkreślenia wagi i śmiałości przedsięwzięcia Bladelina
E. Panofsky, op. cit., s. 276.
Właściwie grunt od cystersów z Middelburga in Zeeland, którzy we Flandrii prowa-
dzili niewielkie gospodarstwo (Hofsteede), pomiędzy Moerkerke i Aardenburgiem, wykupił
w 1440 roku szwagier Bladelina, by po czterech latach mu go odsprzedać. Na terenie, gdzie
stało już kilka budynków, Bladelin ufundował miasto, któremu nadał jednak imię nawią-
zujące do pierwotnych właścicieli - Middelburg in Vlaanderen (obecnie w prowincji Oost-
Vlaanderen); źródła jak w poprzednim przypisie. Obie miejscowości bywają w literaturze
mylone, a w berlińskim katalogu muzealnym umiejscowiono nawet Middelburg w Braban-
cji (Verzeichnis der Gemalde im Museum Dahlem, Berlin 1966, s. 131).
30 S. N. Blum, op. cit., s. 26.
31 Por.: K. de Flou, Woordenboek der Toponymie van Westelyk Vlaanderen, t. 10, kol.
541.
32 E. Z. G. Claeys, Het Hof Bladelin te Brugge, Brugge 1988, s. 20.
39
najdostojniejszych polityków tamtych czasów, tym bardziej w obliczu cią-
głego braku potomków, tłumaczy się owo truły Faustian e?iterp?'ise28, ja-
kim było założenie nowego miasta, na wykupionym w 1444 roku we Flan-
drii gruncie, które odziedziczyło nazwę macierzystej miejscowości
poprzednich właścicieli - cysterskiego opactwa z Zelandii - Middelburg29.
Jak słusznie zauważa Blum, „for the First time sińce Romanesąue period
in northern Europę, an entire town was built by a single person”, co okreś-
la właściwy wymiar manifestacyjnego przedsięwzięcia, jakiego podjął się
Bladelin, z pozytywnym zresztą skutkiem30. W 1448 roku rozpoczynają
się prace nad zamkiem, w 1452 r. nad kościołem, ratuszem i szpitalem, a
już w dwa lata później miasto uzyskało prawie pełen kształt, choć po-
święcenie kościoła odbyło się dopiero w 1459 roku, zaś pozwolenie książę-
ce na wzniesienie murów obronnych i bram, a więc ostateczną pełnię
miejskich przywilejów, uzyskał Bladelin w 1464 roku31. W tym czasie sam
fundator przenosi się do „swojego” miasta z dotychczasowej rezydencji w
Brugii, przez jakiś czas zamieszkując w kamienicy, co jest interpretowa-
ne jako przejaw identyfikacji dostojnika ze społeczeństwem miasta, zgod-
nej zresztą z jego pochodzeniem32.
Wykorzystanie przez Sanderusa widoku z ołtarza Weydena jako źród-
ła „przechowującego” kształt nieistniejącego już pałacu Bladelina może
więc świadczyć o ciągle żywej w XVII wieku tradycji wiążącej obraz z fun-
datorem i jego dziełem. Jak ustaliła Elisabeth Dhanens, w 1630 roku ob-
niewoli (po bitwie pod Azincourt w 1415 roku). W latach 1448-53, w trakcie rewolty miesz-
czan Gandawy, udało mu się wynegocjować zachowanie wierności księciu przez brugijczy-
ków, mimo ich oczywistych sympatii dla sąsiedniego miasta. Za lojalność Bladelin mógł li-
czyć na liczne przywileje ze strony władcy, które przysłużyły się rozwojowi ufundowanego
przezeń miasta. Został także członkiem i skarbnikiem gromadzącego najznakomitsze oso-
bistości Zakonu Złotego Runa. Zob. J. J. De Smet, „Pierre Bladelin”, Bibliograpliie natio-
nal de Belgiąue, op. cit., t. 2, s. 445-447; J. J. De Smet, Le Cheualier Bladelin surnomme
Leestemakere et la uille de Middelbourg, en Flandre, „Academie royale de Belgiąue, extrait
de bulletins”, 2. ser., 22 nr 11 (1866), s. 1-11; S. N. Blum, op. cit., s. 25.
"'s Takiego określenia użył dla podkreślenia wagi i śmiałości przedsięwzięcia Bladelina
E. Panofsky, op. cit., s. 276.
Właściwie grunt od cystersów z Middelburga in Zeeland, którzy we Flandrii prowa-
dzili niewielkie gospodarstwo (Hofsteede), pomiędzy Moerkerke i Aardenburgiem, wykupił
w 1440 roku szwagier Bladelina, by po czterech latach mu go odsprzedać. Na terenie, gdzie
stało już kilka budynków, Bladelin ufundował miasto, któremu nadał jednak imię nawią-
zujące do pierwotnych właścicieli - Middelburg in Vlaanderen (obecnie w prowincji Oost-
Vlaanderen); źródła jak w poprzednim przypisie. Obie miejscowości bywają w literaturze
mylone, a w berlińskim katalogu muzealnym umiejscowiono nawet Middelburg w Braban-
cji (Verzeichnis der Gemalde im Museum Dahlem, Berlin 1966, s. 131).
30 S. N. Blum, op. cit., s. 26.
31 Por.: K. de Flou, Woordenboek der Toponymie van Westelyk Vlaanderen, t. 10, kol.
541.
32 E. Z. G. Claeys, Het Hof Bladelin te Brugge, Brugge 1988, s. 20.