Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (14.2003)

REGUŁY PRZEKŁADU

183


14. Hokusai, Okolice mostu Shin Yanagibashi, ilustracja do Ehon Sumi-
dagawa - Ryogan ichiran, s. 93, drzeworyt barwny, fragment, 1803, Rijks-
museum voor Volkenkunde, Leiden, 1-4654, repr. za: M. Forrer, Hokusai,
New York 1988, il. 95, s. 93

mostu, nie powinien więc być rzucanym przezeń cieniem. Ciemne pasma
na powierzchni wody oryginalnie mogły być cieniami nabrzeża i mostu,
w grafice zostały jednak pozbawione swego logicznego uzasadnienia,
przyjmując rolę modulatorów obszernej, płaskiej powierzchni wody sta-
nowiącej tło dla konstrukcji Ohashi. Stały się obrazami wieczornych cieni
na wodzie, już nie cieniami czegoś, ale cieniami samymi w sobie. Przyciem-
nienie górnej krawędzi pola obrazowego jest swoistym znakiem charak-
terystycznym znacznej części pejzaży Hiroshige. Jego źródłem mogło być
oryginalnie wyobrażenie chmur o zachodzie słońca lub o świcie. W Wie-
czornej ulewie partia czerni przyjmuje wyjątkowo materialną formę suge-
rując rodzaj dachu nad punktem obserwacji. Fragmenty takiego zadasze-
nia, określającego pozycję artysty i widza „we wnętrzu” nieokreślonej