Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (14.2003)

PRZEKŁADY

Whitney Dayis

„HOMOSEKSUALIZM”, STUDIA GEJOWSKO-LESBIJSKIE
I TEORIA QUEER W HISTORII SZTUKI*

To, co określa się zwykle jako „gejowsko-lesbijskie studia w historii
sztuki” (np. Davis ed. 1994), nie jest metodą w ścisłym sensie. W ramach
profesjonalnej historii sztuki posługują się one zarówno tradycyjnymi
metodami - dokumentacyjną i ikonograficzną, jak i nowszymi - semi o -
tyczną, psychoanalityczną oraz innymi, o których traktują niektóre inne
teksty zamieszczone w niniejszym tomie. Studia gejowsko-lesbijskie mo-
gą jednak również przywoływać pewne specyficzne koncepcje, szeroko
dyskutowane przez nauki humanistyczne i społeczne - na przykład teo-
rię prymarnego narcyzmu Zygmunta Freuda lub kategorię „represyjnej
hipotezy” Michela Foucaulta (zob. Abelove, Barale i Halperin eds. 1993).
Wiele przedsięwzięć badawczych, zainspirowanych przez studia gejow-
sko-lesbijskie, nie dotyczy bezpośrednio historycznych przejawów pociągu
seksualnego do tej samej płci. Tym niemniej są one wyrazem szeroko ro-
zumianych zainteresowań probłematyką gejowską, lesbijską, queer lub
niehomofobiczną, żywionych na przykład przez niektórych artystów lub
uwidocznionych w tematyce dzieł.
Studia gejowsko-lesbijskie w historii sztuki prezentowane są przeze
mnie w niniejszym rozdziale jako długotrwały proces rozwojowy od
„homoseksualizmu” do studiów gejowsko-lesbijskich i teorii queer. Na po-
czątku omówię powyższe terminy w ich szerokim sensie, zwracając uwa-
Tłumaczenie na podstawie: Whitney Davis, ,Jdomosexualism”, Gay and Lesbian Stu-
dies, and Queer Theory, w: Mark A. Cheetham, Michael Ann Holly, Keith Moxey (eds.),
The Subjects of Art History: Historical Objects in Contemporary Perspectiue, Cambridge
University Press, 1998, s. 115-142
Słowo queer nie posiada odpowiednika w języku polskim. Można je tłumaczyć jako
dziwaczny, osobliwy, podejrzany, wątpliwy, etc. Wspólnym mianownikiem tych pojęć jest
‘odstępstwo od normy’. W niniejszym tekście termin queer (wyjątkiem jest określenie „teo-
ria queer”, gdzie pozostawię go bez przekładu) będę tłumaczyć zależnie od kontekstu i wy-
mogów stylistycznych na różne pojęcia, przy czym każdorazowo podane zostaną angielskie
formy tego terminu (przyp. tłum.).