Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (14.2003)

286

WHITNEY DAVIS

obiegu wchodzącego w grę w przypadku tworzenia przez artystów męż-
czyzn obrazów godnego pożądania męskiego ciała, przeznaczonych do wi-
zualnego podziwu zasadniczo męskiej publiczności (i komplementarne,
jeśli nie identyczne, zainteresowanie takim obiegiem wśród kobiet) (zob.
Crow 1995). W końcu, kolekcjonowanie i publikowanie (oraz ważny prze-
mysł imitacji) częściowo motywowane zainteresowaniami homoerotycz-
nymi - lub nawet zainteresowaniami historią homoseksualności - przy-
czyniły się po części do zachowania dzieł sztuki zawierających często
eksplicytne treści seksualne i związanych z niedostępnymi inaczej sub-
kulturami, które to dzieła tworzą obecnie jeden z empirycznych funda-
mentów gejowsko-lesbijskich badań w historii sztuki4.
Jednak równie ważna, jak te rzadkie przypadki bezpośredniego zaj-
mowania się potencjalnie homoerotycznym znaczeniem form wizualnych,
była szeroka, choć zazwyczaj niemal nieartykułowana, publiczna świado-
mość, że naukowe lub artystyczne zainteresowanie sztuką klasycznej
Grecji i pewnymi innymi obrazami może służyć do stonowania lub zniu-
ansowania entuzjazmu, który mógł być interpretowany tylko jako sodo-
miczny lub pederastyczny. Euroamerykańskie społeczeństwo zawsze sil-
nie penalizowało sodomię, przez co rozumiano nieprokreacyjne akty
seksualne, w tym homoseksualne. W końcu XIX wieku nowoczesne społe-
czeństwo w coraz większym stopniu postrzegało „homoseksualność” -
homoerotyzm jako rzekomo istotową własność charakteru lub natury da-
nej osoby, niezależnie od rodzaju praktykowanych przez nią stosunków
seksualnych, a także jako cechę prawdopodobnie wrodzoną-jako patolo-
giczną. Po okresie względnej otwartości, który trwał od lat osiemdziesią-
tych XVIII wieku do lat trzydziestych XIX wieku, tematyka homoerotycz-
4 Ten kluczowy problem czeka jeszcze na systematyczne opracowanie przez historyków
sztuki. Warto wymienić właścicieli najważniejszych kolekcji (i/lub autorów ich publikacji):
kardynał Albani, zbiory gromadzone od lat dwudziestych do sześćdziesiątych XVIII wieku;
P. F. Hugues d’Hancarville - lata osiemdziesiąte XVIII wieku; William Beckford - począ-
tek pierwszej dekady XIX wieku; Henry Spencer Ashbee Louis Constantin i inni zbieracze
erotyków w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX wieku; Hans von Marees,
Franz von Sttick i inni niemieccy artyści intelektualiści w latach osiemdziesiątych i dzie-
więćdziesiątych XIX wieku; Magnus Hirschfeld, Curt Moreck, Eduard Fuchs i inni badacze
od początku XX wieku do lat trzydziestych; Alfred C. Kinsey, Betty Parsons, Roger Peyre-
fitte oraz inni kolekcjonerzy i dealerzy w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku.
Dotąd, zarówno gejowskie/lesbijskie studia, jak i teorię queer w naukach humanistycznych
cechowała skłonność do badania raczej kompozycji i cyrkulacji tekstów (lub dzieł sztuki
rozpatrywanych jako teksty) niż wytwarzania i dystrybuowania artefaktów. Jednak specy-
ficzna artefaktualność (lub konkretna archeologia) tekstów jest często miejscem ich homoe-
rotycznej lub „homoseksualnej” konstytucji. Skromny przykład: wiele homoseksualnie eks-
plicytnych ilustracji zamieszczono tylko w niektórych egzemplarzach niektórych edycji
znanych (jeśli nawet często ąuasi-tajemnych) dzieł literackich, i zapominano o nich przy
ich kolejnych reedycjach. Również wzory okaleczonych klasycznych posągów dostarczają
ważnego przewodnika po zmieniających się standardach tego, co uznaje się za erotycznie
normatywne lub wygodne.