Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (15.2004)

Horst Bredekamp

PATRZĄCE RĘCE I ŚLEPE PLAMKI: GALILEUSZ
JAKO RYSOWNIK*

TEZA
Przedmiotem rozważań są wzajemne relacje między Galileuszem i sztu-
kami wizualnymi. Rysunki wykonane przez Galileusza zostaną skon-
frontowane z przekazem Vivianiego, zgodnie z którym Galileusz nie
tylko za młodu pragnął zostać artystą, ale pozostał bliski sztukom wizu-
alnym przez całe życie. Wśród jego rysunków wybijają się słynne akwa-
rele przedstawiające księżyc. Były one całkiem rozsądnym i adekwatnym
narzędziem przekonywania ludzi, skłonnych wierzyć bardziej obrazom
niż słowom. W zakończeniu przywołana zostaje teza Panofsky’ego, zgod-
nie z którą uczucie odrazy, jakie Galileusz żywił wobec elips Keplera,
spowodowane było jego antymanierystycznym nastawieniem. Autor pró-
buje wykazać, że na przeszkodzie w zaakceptowaniu teorii Panofsky’ego
przez Einsteina stał również przesąd estetyczny.

I. CIGOLI, GALILEUSZ, MICHAŁ ANIOŁ
Wzajemne relacje między Galileuszem i współczesnymi mu artysta-
mi to problem, który ciągle jeszcze pozostaje do rozwiązania* 1. Najbar-

* Przekład na podstawie: H. Bredekamp, Gazing Hands and Blind Spots: Galileo as
Draftsman, „Science in Context” 13, 3-4 (2000), s. 423-462 [przyp. tłum.].
1 Ostatnio próbowano przeprowadzić paralelę między księżycami Adama Elsheimera
na jego miedziorycie Ucieczka do Egiptu, nad którym pracował w Rzymie w 1609 roku,
a utrwalonymi w rysunkach wynikami obserwacji księżyca przez Galileusza w tym sa-
mym roku (Cavina, 1976); próbowano także znaleźć ślady odkrycia nieregularnej po-
wierzchni księżyca przez Galileusza w twórczości Artemisii Gentileschi, jego bliskiej przy-
jaciółki (Garrard, 1989, s. 334). Całkiem niedawno podjęto próbę oświetlenia całego spek-