DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Kubiak, Szymon Piotr: Odbudowa modernizmu - modernizm odbudowy: Interbau, urbanistyka i architektura Berlina lat 50. XX wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28197#0103
ODBUDOWA MODERNIZMU - MODERNIZM ODBUDOWY
101
żonę będą ogrody11. Ustawa o odgruzowaniu (Enttriimmerungsgesetz) zo-
stała wprowadzona w życie dopiero w 1954 roku12.
Rosjanie w pierwszej fazie zarządzania powołali na stanowisko Rad-
nego do Spraw Budownictwa i Mieszkalnictwa (Stadtrat fur Bau- und
Wohnungsfragen) Hansa Scharouna - przedstawiciela „architektury
organicznej” i klasyka awangardy objętego w 1933 roku zakazem wyko-
nywania zawodu. Należał on wówczas do tzw. Freitagsgruppe, rozważa-
jącej możliwości przetrwania i przyszłości profesji architekta, którą do
czasu emigracji (1934) kierował Walter Gropius. Znana pod nazwą „Ko-
lektywu Planowania” (Planungskollektio) zrzeszała: projektanta ogrodów
Wilsa Eberta, specjalistów w dziedzinie komunikacji - Reinholda Lin-
gnera i Luise Seitz, matematyka Petera Friedricha, odpowiedzialną za
statystykę Ludmillę Herzenstein, za kulturę i wypoczynek - Selmana
Selmanagicia oraz za logistykę - Herbena Weinbergera. Latem 1946
roku, w Sali Białej częściowo zniszczonego Zamku Królewskiego, grupa
zorganizowała wystawę Berlin plant. Erster Bericht. Zaprezentowany
„Plan Kolektywny” podkreślał naturalne cechy ukształtowania terenu
miasta, rozciągającego się z zachodu na wschód - od Spandau po Kóp-
enick. Znaczącym wkładem były przemyślenia P.Friedricha, który już
w 1931 roku zaproponował przebiegające w tym samym kierunku założe-
nie wykorzystujące starorzecze Sprewy (Urstromtal-Konzeption). Wska-
zywano także na pokrewieństwo z międzywojennymi pomysłami sowiec-
kimi (miasto linearne)13 oraz stworzonym w 1937 roku przez M.A.R.S.
(Modern Architecture Research) planem budowlanym Londynu.
Projekt Scharouna przewidywał wzniesienie linearnego „Miasta
Pracy” powtarzającego sposób ukształtowania doliny rzeki, ujętego od
północy i południa obszarami mieszkalnymi. Całość przecinała geome-
tryczna siatka tras szybkiego ruchu o 64 bezkolizyjnych skrzyżowaniach
w kształcie liści koniczyny - podobnych do tych, które opublikował
w tym czasie Le Corbusier w Maniere de penser rurbanisme14. Dzielnice
11 M. Taut, Berlin im Aufbau, Berlin 1946, s. bez paginacji (AusfallstraBe von Osten
nach Westen).
12 G. Confurius, op. cit., s. 216.
13 Zapożyczenia koncepcyjne określane jako sowieckie stanowiły nawiązanie do roz-
wijanej w latach 20. przez radzieckich urbanistów idei „miasta linearnego”. Termin ten
wprowadził w 1892 roku hiszpański teoretyk Arturo Soria y Mata, który stwierdzał ko-
nieczność reorganizacji tradycyjnego miasta pod naporem wymogów komunikacyjnych
i rozrostu terytorialnego. Miasto linearne miałoby według Maty połączyć strefy robocze
i mieszkalne oraz stworzyć bardziej uporządkowane relacje metropolii i wsi. Równoległe
pasy parceli, ciągnące się wzdłuż dróg i linii kolejowych, rozpięte byłyby między starymi
miastami. W.J.R. Curtis, Modern Architecture sińce 1900, London, New York 2001, s. 243.
14 Por. Le Corbusier, Maniere de penser l’urbanisme, [Geneve 1963?], s. 76 (1. wyd.:
Paris 1946).
101
żonę będą ogrody11. Ustawa o odgruzowaniu (Enttriimmerungsgesetz) zo-
stała wprowadzona w życie dopiero w 1954 roku12.
Rosjanie w pierwszej fazie zarządzania powołali na stanowisko Rad-
nego do Spraw Budownictwa i Mieszkalnictwa (Stadtrat fur Bau- und
Wohnungsfragen) Hansa Scharouna - przedstawiciela „architektury
organicznej” i klasyka awangardy objętego w 1933 roku zakazem wyko-
nywania zawodu. Należał on wówczas do tzw. Freitagsgruppe, rozważa-
jącej możliwości przetrwania i przyszłości profesji architekta, którą do
czasu emigracji (1934) kierował Walter Gropius. Znana pod nazwą „Ko-
lektywu Planowania” (Planungskollektio) zrzeszała: projektanta ogrodów
Wilsa Eberta, specjalistów w dziedzinie komunikacji - Reinholda Lin-
gnera i Luise Seitz, matematyka Petera Friedricha, odpowiedzialną za
statystykę Ludmillę Herzenstein, za kulturę i wypoczynek - Selmana
Selmanagicia oraz za logistykę - Herbena Weinbergera. Latem 1946
roku, w Sali Białej częściowo zniszczonego Zamku Królewskiego, grupa
zorganizowała wystawę Berlin plant. Erster Bericht. Zaprezentowany
„Plan Kolektywny” podkreślał naturalne cechy ukształtowania terenu
miasta, rozciągającego się z zachodu na wschód - od Spandau po Kóp-
enick. Znaczącym wkładem były przemyślenia P.Friedricha, który już
w 1931 roku zaproponował przebiegające w tym samym kierunku założe-
nie wykorzystujące starorzecze Sprewy (Urstromtal-Konzeption). Wska-
zywano także na pokrewieństwo z międzywojennymi pomysłami sowiec-
kimi (miasto linearne)13 oraz stworzonym w 1937 roku przez M.A.R.S.
(Modern Architecture Research) planem budowlanym Londynu.
Projekt Scharouna przewidywał wzniesienie linearnego „Miasta
Pracy” powtarzającego sposób ukształtowania doliny rzeki, ujętego od
północy i południa obszarami mieszkalnymi. Całość przecinała geome-
tryczna siatka tras szybkiego ruchu o 64 bezkolizyjnych skrzyżowaniach
w kształcie liści koniczyny - podobnych do tych, które opublikował
w tym czasie Le Corbusier w Maniere de penser rurbanisme14. Dzielnice
11 M. Taut, Berlin im Aufbau, Berlin 1946, s. bez paginacji (AusfallstraBe von Osten
nach Westen).
12 G. Confurius, op. cit., s. 216.
13 Zapożyczenia koncepcyjne określane jako sowieckie stanowiły nawiązanie do roz-
wijanej w latach 20. przez radzieckich urbanistów idei „miasta linearnego”. Termin ten
wprowadził w 1892 roku hiszpański teoretyk Arturo Soria y Mata, który stwierdzał ko-
nieczność reorganizacji tradycyjnego miasta pod naporem wymogów komunikacyjnych
i rozrostu terytorialnego. Miasto linearne miałoby według Maty połączyć strefy robocze
i mieszkalne oraz stworzyć bardziej uporządkowane relacje metropolii i wsi. Równoległe
pasy parceli, ciągnące się wzdłuż dróg i linii kolejowych, rozpięte byłyby między starymi
miastami. W.J.R. Curtis, Modern Architecture sińce 1900, London, New York 2001, s. 243.
14 Por. Le Corbusier, Maniere de penser l’urbanisme, [Geneve 1963?], s. 76 (1. wyd.:
Paris 1946).