ODBUDOWA MODERNIZMU - MODERNIZM ODBUDOWY

103

by szpital i poliklinika, na szesnaście - łaźnia miejska. City natomiast
miało się stać pod każdym względem „oknem wystawowym Berlina”15.
Scharoun, powołując się w przemowie z okazji otwarcia wystawy
w Zamku na Kartę Ateńską, akcentował separację funkcjonalnych stref
przeznaczonych do mieszkania, pracy i dla kultury. Wykazywał także
związki z myślą urbanistyczną Franka Lloyda Wrighta i Ludwiga Hilbe-
seimera, przewidującego w 1929 roku dla okolic Friedrichstrasse w Ber-
linie ciąg purystycznych, powtarzalnych galeriowców usytuowanych pro-
stopadle do szerokich arterii16. Gross-Berlin próbowano konsekwentnie
przekształcić w luźno zabudowane miasto-ogród, tzw. Stadtlandschaft.
Ze starej tkanki postulowano pozostawienie tylko zespołu Unter den
Linden, Gendarmenmarktu, lotniska Tempelhof i zamku w Charlotten-
burgu.
Kilka dni po wojnie sowieci zatrudnili także architektów w dzielnicy
Zehlendorf, zlecając im przygotowanie własnych koncepcji rewitalizacji
miasta. Walter Moest, Willi Górgen i Joachim Hildebrand opracowali
„Propozycję przeformułowania ruchu ulicznego podczas odbudowy Berli-
na” (Vorschlag zur Neuordnung des Verkehrs beim Wiederaufbau Ber-
lifis), znaną jako „Zehlendorfer Plan”. Zaprezentowany na tej samej
wystawie pozostał prawie niezauważony przez publiczność. W przeci-
wieństwie do innych, Moest mówił nie tyle o wznoszeniu nowych budowli
(.Aufbau), co odbudowie (Wiederaufbau). Nie postulował także urządza-
nia kosztownych skrzyżowań, a wznoszenie licznych willi miało odpo-
wiadać dawnej instytucji prywatnej własności terenu17.
Po podziale berlińskiego magistratu i nowych wyborach do senatu
w październiku 1946 roku Hans Scharoun stracił stanowisko. W Za-
chodnim Berlinie funkcję Radnego do Spraw Odbudowy i Mieszkalnic-
twa objął Karl Bonatz, odpowiedzialny w czasach Speera za program
wznoszenia bunkrów, przedstawiciel sił antymodernistycznych. Podjął
on propozycję „Planu Zehlendorfskiego”, włączając go do „Nowego Planu
Berlina” (Neuer Plan fur Berlin). Ten ostatni bazował na zachowanej
15 Grofistadt der Zukunft. Piane zum Wiederaufbau Berlins, Neue Zeitung,
23.08.1946, (za:) H.Glaser, Kultura RFN. Zarys historii 1945-1989, Warszawa 2002, s. 25-
26; K.-J. Thiele, Uber Hans Scharoun, Berlin 1986, s. 15 nn.
16 Por. D. Neumann, Die ungebaute Stadt der Moderne, (w:) T. Scheer, J.P. Kleihues,
P. Kahlfeldt (Hrsg.), op. cit., s. 164-165. W paralelnych blokach Scharouna sypialnie miały
się znajdować od wschodu, a pokoje dzienne po stronie zachodniej. Podobną strukturę
prostopadłych do ulic bloków połączonych niskimi budynkami sklepów (dla Frankfurter
Allee) proponował M. Taut, op. cit., s. bez paginacji (AusfallstraBe von Osten nach We-
sten).
17 Por. J.F. Geist, K. Kiirvers, Das Berliner Mietshaus, Bd. III: 1945-1989, Miinchen
1989, s. 238 nn; W. Durth, N. Gutschow (Hrsg.), Traume in Trummern, Bd. 1,
Braunschweig, Wiesbaden 1988, s. 231, przypis 147.