DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Kubiak, Szymon Piotr: Odbudowa modernizmu - modernizm odbudowy: Interbau, urbanistyka i architektura Berlina lat 50. XX wieku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.28197#0110
108
SZYMON PIOTR KUBIAK
stawy budownictwa. Według jednego z najważniejszych czasopism fa-
chowych, „Baukunst und Werkform”26, właśnie wystawę - w odróżnieniu
od targów - kierowano „w pierwszej linii ku laikowi, miała być [ona] źró-
dłem informacji i pouczenia opinii publicznej”27. Już we wrześniu 1949
roku otwarto w Reutlingen (Badenia-Wirtembergia) ekspozycję „Bauen
und Wohnen”. W nawiązaniu do tradycji międzywojennych za najwła-
ściwszą formę wystawy uznano osiedle pokazowe, któremu przyświecało
motto: „Piękne w formie, racjonalne i tanie” (.Formschón, zweckuoll und
preiswert). Drogą do osiągnięcia tego ideału miały być: konkurencja, ty-
pizacja, podniesienie wymagań wobec rzemiosła budowlanego oraz uży-
cie możliwie rodzimych surowców. Podobny, edukacyjny, i zarazem pro-
totypowy, charakter miał pokaz „Constructa” w Hanowerze, latem 1951
roku: na trzech obszarach wystawiono osiedla mieszkaniowe z domkami
szeregowymi i blokami wielorodzinnymi. Główną koncepcją urbanistycz-
ną była idea rozluźnionego miasta w otoczeniu parkowym28.
W Berlinie bezpośrednie nawiązania do „Kollektivplan” pojawiły się
w latach 50. jeszcze kilkakrotnie. Odbudowa Berlina Wschodniego nie
była już zadaniem magistratu, a stała się priorytetem rządu nowego
państwa. W opozycji do Karty Ateńskiej nowe przepisy sankcjonowały
zachowanie tradycyjnej tkanki miejskiej z zamkniętymi ulicami i placa-
mi oraz z monumentalną zabudową city: „W centrum miasta znajdują się
najważniejsze polityczne, administracyjne i kulturalne ośrodki. Na pla-
cach centrów miejskich odbywają się demonstracje polityczne, pochody
i zabawy ludowe podczas świąt”29. Hermann Henselmann, przyszły
główny architekt Berlina, opracował w październiku 1950 roku projekt
pierwszego odcinka nowej Frankfurterallee, przemianowanej na Aleję
Stalina, przyjmując za wzór niezrealizowaną jednostkę Scharouna we
Friedrichshain: bloki mieszkalne ustawione prostopadle do ulicy, połą-
czone niskimi pawilonami. I ten odrzucono, mimo monumentalnych ar-
kad, ze względu na zbytnią otwartość układu30.
26 „Baukunst und Werkform”, miesięcznik czasopisma die neue stadt, wydawany od
1950 roku w Norymberdze przez Alfonsa Leitla. Jego układ typograficzny projektowali
artyści związani z Hochschule fur Gestaltung w Ulra.
27 „Baukunst und Werkform” H. 7, 1951, s. 33.
28 T. Hafner, op.cit., 164-170.
29 Deutsche Demokratische Republik. Ministerium fur Aufbau, Grundsatze des
Stadtebaus, pkt 6, Berlin 1950, (opublikowane w:) K.v. Beyme, Ideen fiir eine Hauptstadt
in Ost und West, (w:) T. Scheer, J.P. Kleihues, P. Kahlfeldt (Hrsg.), op. cit., s. 242, tłum.:
Sz.P. Kubiak.
30 W. Durth, Von der Auflósung der Stddte zur Architektur des Wiederaufbaus, (w:)
G. Dolff-Bonekamper, H. Kier (Hrsg.), Stadtebau und Staatsbau im 20. Jahrhundert,
Munchen, Berlin 1996, s. 28.
SZYMON PIOTR KUBIAK
stawy budownictwa. Według jednego z najważniejszych czasopism fa-
chowych, „Baukunst und Werkform”26, właśnie wystawę - w odróżnieniu
od targów - kierowano „w pierwszej linii ku laikowi, miała być [ona] źró-
dłem informacji i pouczenia opinii publicznej”27. Już we wrześniu 1949
roku otwarto w Reutlingen (Badenia-Wirtembergia) ekspozycję „Bauen
und Wohnen”. W nawiązaniu do tradycji międzywojennych za najwła-
ściwszą formę wystawy uznano osiedle pokazowe, któremu przyświecało
motto: „Piękne w formie, racjonalne i tanie” (.Formschón, zweckuoll und
preiswert). Drogą do osiągnięcia tego ideału miały być: konkurencja, ty-
pizacja, podniesienie wymagań wobec rzemiosła budowlanego oraz uży-
cie możliwie rodzimych surowców. Podobny, edukacyjny, i zarazem pro-
totypowy, charakter miał pokaz „Constructa” w Hanowerze, latem 1951
roku: na trzech obszarach wystawiono osiedla mieszkaniowe z domkami
szeregowymi i blokami wielorodzinnymi. Główną koncepcją urbanistycz-
ną była idea rozluźnionego miasta w otoczeniu parkowym28.
W Berlinie bezpośrednie nawiązania do „Kollektivplan” pojawiły się
w latach 50. jeszcze kilkakrotnie. Odbudowa Berlina Wschodniego nie
była już zadaniem magistratu, a stała się priorytetem rządu nowego
państwa. W opozycji do Karty Ateńskiej nowe przepisy sankcjonowały
zachowanie tradycyjnej tkanki miejskiej z zamkniętymi ulicami i placa-
mi oraz z monumentalną zabudową city: „W centrum miasta znajdują się
najważniejsze polityczne, administracyjne i kulturalne ośrodki. Na pla-
cach centrów miejskich odbywają się demonstracje polityczne, pochody
i zabawy ludowe podczas świąt”29. Hermann Henselmann, przyszły
główny architekt Berlina, opracował w październiku 1950 roku projekt
pierwszego odcinka nowej Frankfurterallee, przemianowanej na Aleję
Stalina, przyjmując za wzór niezrealizowaną jednostkę Scharouna we
Friedrichshain: bloki mieszkalne ustawione prostopadle do ulicy, połą-
czone niskimi pawilonami. I ten odrzucono, mimo monumentalnych ar-
kad, ze względu na zbytnią otwartość układu30.
26 „Baukunst und Werkform”, miesięcznik czasopisma die neue stadt, wydawany od
1950 roku w Norymberdze przez Alfonsa Leitla. Jego układ typograficzny projektowali
artyści związani z Hochschule fur Gestaltung w Ulra.
27 „Baukunst und Werkform” H. 7, 1951, s. 33.
28 T. Hafner, op.cit., 164-170.
29 Deutsche Demokratische Republik. Ministerium fur Aufbau, Grundsatze des
Stadtebaus, pkt 6, Berlin 1950, (opublikowane w:) K.v. Beyme, Ideen fiir eine Hauptstadt
in Ost und West, (w:) T. Scheer, J.P. Kleihues, P. Kahlfeldt (Hrsg.), op. cit., s. 242, tłum.:
Sz.P. Kubiak.
30 W. Durth, Von der Auflósung der Stddte zur Architektur des Wiederaufbaus, (w:)
G. Dolff-Bonekamper, H. Kier (Hrsg.), Stadtebau und Staatsbau im 20. Jahrhundert,
Munchen, Berlin 1996, s. 28.