134

SZYMON PIOTR KUBIAK

Niezależne od architekta okrojenie programu funkcjonalnego nie
ograniczyło wirtuozerskiego niemal opracowania plastycznego budynku.
Docenienie elementu estetycznego, charakterystyczne dla ceuure Mięsa,
zbliża dzieło Eiermanna do zasad architektonicznego racjonalizmu zde-
finiowanego przez Hanno-Waltera Krufta: „Konstrukcja stanie się dzie-
łem architektury tylko wówczas, gdy uzyska się harmonię proporcji, któ-
ra wprawi ducha obserwatora w stan kontemplacji lub poruszenia”85.
I tym razem za duchowego ojca kierunku uchodzi Le Corbusier, wzór dla
twórców tego terminu, grupy MIAR (Mouimento Italiano d’Architettura
Razionalista)86. Ukazanie estetycznych wartości konstrukcji nigdy jed-
nak nie zostało w pełni przez Le Corbusiera docenione. Choć rozumiał
sens oddzielenia funkcji nośnych i osłonowych, beton był dlań rodzajem
jednorodnego ciasta, z którego kształtował zarówno części dźwigające,
dźwigane, jak i wypełniające. Ludwig Mieś van der Rohe, wsłuchując się
w lekcję „papieża modernizmu”, porzucił beton na rzecz stali i szkła,
i podkreślił tym samym kontrast między „kośćcem” a „skórą”87. Takie
rozumowanie bliskie było Gustawowi Hassenpflugowi, profesorowi mo-
nachijskiej Technische Universitat.
Hassenpflug, były Bauhausler, wystawił w Hansaviertel jeden z sze-
ściu punktowców, typ szczególnie pożądany z racji posiadania od kilku
lat podobnego przykładu przez Berlin Wschodni88. Budynek wzniesiony
dla INTERBAU zapożyczył od dwóch słynnych apartamentowców Mięsa
- Lakę Skore Drive 860-880 nad jeziorem Michigan w Chicago (1949-
51)89 - gęsty raster podziałów elewacji, między który wstawiono ciem-
niejsze ściany osłonowe, okna lub zagłębione loggie. Szczególnie zauwa-
żalne jest wypełnienie oknami skrajnych osi, tak że każda z czterech
elewacji styka się z sąsiednią za pomocą transparentnej płaszczyzny
oddzielonej tylko bardzo cienką, filigranową ramą. Amerykańskie pier-
wowzory zbudowano w typowej konstrukcji szkieletowej, której osłonę
stanowi tzw. „ściana kurtynowa” (curtain wali). Dom Hassenpfluga - nie

85 H.-W. Kruft, Rationalismus in der Architektur. Eine Begriffserklarung, „Der Ar-
chitekt” nr 4, 1981, s. 176.
86 J. Pahl, op. cit., s. 69.
87 Porównanie Unitę cTHabitation Le Corbusiera i budowli Mięsa w: J. Bonta,
Ludwig Mieś van der Rohe, Warszawa 1983, s. 18-19.
88 Wysokościowiec pojawił się w Niemczech po II wojnie światowej jako symbol domi-
nacji, tym razem z przeznaczeniem także dla mieszkalnictwa. Pierwszy Punkthochhaus
wybudował w NRD Hermann Henselmann przy Weberwiese (1951/52) w myśl zasady
„narodowy w formie, socjalistyczny w treści” (nationcd in der Form, sozialistisch im In-
halt). Pierwszym jego odpowiednikiem w zachodniej części miasta (1953-55) był wieżowiec
Felixa Hinssena na osiedlu im. Ernsta Reutera w formach „stylu międzynarodowego”.
G. Dolff-Bonekamper, op. cit., s. 63.
89 Por.: J. Bonta, op. cit., s. 19.