Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (16.2005)

ODBUDOWA MODERNIZMU - MODERNIZM ODBUDOWY

147

ne na zielono wtapia się w otaczającą przyrodę. „Eternithaus” wieńczy
korona belwederów. Nad willą Savoye górują różnego kształtu nadbu-
dówki, upodabniając jej sylwetę do okrętu118. Baugartenowi udało się
połączyć pierwiastek indywidualny i kolektywny. Wspólny ganek, obecny
także w kilku innych obiektach INTERBAU, nasuwający skojarzenia
z Familisterem w Guise, uważany był już w dwudziestoleciu międzywo-
jennym za idealny element w budynkach wspólnotowych119. Z kolei pod-
kreślenie niezależności mieszkań w najwyższej kondygnacji sprawia, że
Corbusierowska idea Unitę jako asocjacji indywiduów może przybrać
także pośrednią formę między wielkim galeriowcem i domkiem jednoro-
dzinnym.
Niektóre projekty realizowane w ramach INTERBAU łączyły inspi-
racje funkcjonalistyczną architekturą Le Corbusiera czy Mięsa van Rohe
z innymi stylistykami awangardowymi rozwijanymi także w 1. połowie
XX wieku. Przykładem służy tu Berlin-Pavillon, budynek czasowy z wy-
stawy 1957 roku, istniejący jednak do dziś120. Obiekt ten, z powodu lo-
kalizacji na osi Brama Brandenburska - Ernst-Reuter-Platz, tuż przy
ulicy 17 Lipca, określano jako forpocztę INTERBAU. Jego celem było
przykucie uwagi przechodniów i „wciągnięcie” na obszar wystawy. Pro-
jekt berlińczyka Hermanna Fehlinga został wyłoniony w konkursie, któ-
remu przewodniczył Hans Scharoun121. Budowla o stalowym szkielecie
składa się z dwóch skrzydeł: od wschodu - z niższego i mniejszego, na
planie litery L oraz od zachodu — wyższego, znacznie większego, o niere-
gularnym planie. Płaskie dachy obu części pogrążają się ku sobie, pod-
kreślając znajdującą się w miejscu ich styku strefę wejściową. Przylega-
jący od północnego zachodu do większego skrzydła mur, obniżający się
ku przeciwległemu krańcowi, załamując się dwa razy, wyznacza obszar
dziedzińca. Całość stanowi rodzaj ćwiczenia z kompozycji na otwartość,
zamknięcie, przezroczystość i zakrycie. Większość ścian jest przeszklo-
nych, a budynek zdaje się wyrastać z podłoża pozbawiony cokołu. Liczne
ostre narożniki przypominają formy powojennych dzieł Scharouna (np.
domów w części osiedla Siemensstadt z lat 50.) - budynek miał być hoł-

118 Por.: K. Frampton, op. cit., s. 78 nn.
119 F. Forbat, Wohnform und Gemeinschaftsid.ee, 1929, (za:) A. Menting, op. cit.,
s. 207. Zewnętrzne ganki komunikacyjne wystąpiły także w dwóch galeriowcach Scha-
rouna przy Stalinallee (por. przyp. 20).
120 Międzynarodowa Wystawa Budownictwa w Berlinie obejmować miała zarówno
zrealizowane budowle, przeznaczone po jej zamknięciu do zamieszkania, jak i pokazy
projektów, makiet, mebli itp. Spowodowało to konieczność wzniesienia pawilonów ekspo-
zycyjnych, obsługujących liczne wycieczki i indywidualnych zwiedzających.
121 Na konkurs wpłynęło 55 prac. Wyniki ogłoszono we wrześniu 1956 roku: 1. miej-
sce zajął H. Fehling, 2. miejsce - C.F. Ltidecke i R. Glatzer; zakupiono projekty K. He-
beckera i H. Wandelta. Interbau Berlin. Amtlicher Katalog..., s. 403.