DOI Heft:
Fragmenty
DOI Artikel:Polit, Paweł: Odpowiedź Strzemińskiemu: idea jednolitości w twórczości polskich artystów konceptualnych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28197#0232
230
PAWEŁ POLIT
początkowego przypisany jest kolejnym przypadkom skoku, nabywają-
cym czysto hipotetycznego i fikcyjnego charakteru. Kolejne wersje skoku,
takie jak na przykład „koks”, „pętla i powrót”, stają się w związku z tym
zdarzeniami języka, dzięki którym „determinizm przegląda się w lu-
strze”, a „intelekt triumfuje nad naturą dając początek niebywałym wy-
brykom gatunku”. Zgodnie z tą logiką możliwe staje się odwrócenie po-
rządku czasu; kopia zaczyna wyprzedzać oryginał, otwierając przed
artystą niebywałe możliwości stanowienia sensu.
*
Na przełomie lat 60. i 70. Jerzy Ludwiński opisywał proces „kurcze-
nia się” procesu artystycznego - jego postępującej redukcji do wstępnej
fazy sformułowania idei działania lub przedstawienia jego dokumenta-
cji23. Jeśli Władysław Strzemiński podkreślał kilkadziesiąt lat wcześniej
czysto optyczny charakter dzieła sztuki - wspomnianą Jednoczesność
zjawiska przestrzenno-wzrokowego” - to Jerzy Ludwiński kwestionował
jego wizualny charakter, opisując je przy pomocy kategorii nieobecności.
Dzieło funkcjonuje dla niego „między” projektem działania i jego doku-
mentacją. W związku z tym propozycje artystów konceptualnych cechuje
tendencja do izolowania znaczenia pracy; uwolnieni od nakazu definio-
wania specyfiki określonej dyscypliny artystycznej, neutralizują oni op-
tyczny charakter dzieła24. Ich zainteresowanie zabezpieczeniem czystości
artystycznego przekazu przywołuje na myśl postmodernistyczny motyw
krytyki reprezentacji.
REPLY TO STRZEMIŃSKI.
THE IDEA OF UNIFORMITY IN POLISH CONCEPTUAL ART
Summary
Polish conceptual art developed in the atmosphere of reservations in respect to
the canons of the composition of the work of art proposed by the first avant-garde.
The “fatigue of form,” characteristic of the European and American art of the 1960s,
23 Por. J. Ludwiński, Sztuka w epoce postartystycznej i Neutralizacja kryteriów, (w:)
Refleksja konceptualna w sztuce polskiej. Doświadczenia dyskursu: 1965-1975, red. P. Po-
lit, P. Woźniakiewicz, katalog wystawy, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdow-
ski, Warszawa 2000.
24 Ideę dzieła sztuki jako „izolowanego przekazu” głosili również Wiesław Borowski
i Andrzej Turowski, Dokumentacja i Żywe archiwum, (w:) Tadeusz Kantor w Archiwum
Galerii Foksal, Galeria Foksal SBWA, Warszawa 1998.
PAWEŁ POLIT
początkowego przypisany jest kolejnym przypadkom skoku, nabywają-
cym czysto hipotetycznego i fikcyjnego charakteru. Kolejne wersje skoku,
takie jak na przykład „koks”, „pętla i powrót”, stają się w związku z tym
zdarzeniami języka, dzięki którym „determinizm przegląda się w lu-
strze”, a „intelekt triumfuje nad naturą dając początek niebywałym wy-
brykom gatunku”. Zgodnie z tą logiką możliwe staje się odwrócenie po-
rządku czasu; kopia zaczyna wyprzedzać oryginał, otwierając przed
artystą niebywałe możliwości stanowienia sensu.
*
Na przełomie lat 60. i 70. Jerzy Ludwiński opisywał proces „kurcze-
nia się” procesu artystycznego - jego postępującej redukcji do wstępnej
fazy sformułowania idei działania lub przedstawienia jego dokumenta-
cji23. Jeśli Władysław Strzemiński podkreślał kilkadziesiąt lat wcześniej
czysto optyczny charakter dzieła sztuki - wspomnianą Jednoczesność
zjawiska przestrzenno-wzrokowego” - to Jerzy Ludwiński kwestionował
jego wizualny charakter, opisując je przy pomocy kategorii nieobecności.
Dzieło funkcjonuje dla niego „między” projektem działania i jego doku-
mentacją. W związku z tym propozycje artystów konceptualnych cechuje
tendencja do izolowania znaczenia pracy; uwolnieni od nakazu definio-
wania specyfiki określonej dyscypliny artystycznej, neutralizują oni op-
tyczny charakter dzieła24. Ich zainteresowanie zabezpieczeniem czystości
artystycznego przekazu przywołuje na myśl postmodernistyczny motyw
krytyki reprezentacji.
REPLY TO STRZEMIŃSKI.
THE IDEA OF UNIFORMITY IN POLISH CONCEPTUAL ART
Summary
Polish conceptual art developed in the atmosphere of reservations in respect to
the canons of the composition of the work of art proposed by the first avant-garde.
The “fatigue of form,” characteristic of the European and American art of the 1960s,
23 Por. J. Ludwiński, Sztuka w epoce postartystycznej i Neutralizacja kryteriów, (w:)
Refleksja konceptualna w sztuce polskiej. Doświadczenia dyskursu: 1965-1975, red. P. Po-
lit, P. Woźniakiewicz, katalog wystawy, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdow-
ski, Warszawa 2000.
24 Ideę dzieła sztuki jako „izolowanego przekazu” głosili również Wiesław Borowski
i Andrzej Turowski, Dokumentacja i Żywe archiwum, (w:) Tadeusz Kantor w Archiwum
Galerii Foksal, Galeria Foksal SBWA, Warszawa 1998.