Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (16.2005)

PRZEKŁADY

Rosalind E. Krauss
OPTYCZNA PODŚWIADOMOŚĆ1

Sztuki optyczne mają swoje źródło w oku
i wyłącznie w oku.
Jules Laforgue, „Impresjonizm”

jeden
No i cóż moglibyśmy powiedzieć o małym Johnie Ruskinie, z jego locz-
kami blond, niebieską szarfą i bucikami do kolan, ale nade wszystko
z jego posłusznym milczeniem i nieruchomym wpatrywaniem się? Po-
zbawiony zabawek, pieści światło pobłyskujące na pęku kluczy, jest za-
fascynowany sękami w deskach podłogowych, liczy cegły w domu na-
przeciw. Staje się, jako dziecko, fetyszystą patchworku. Na temat rzeczy,
jakimi się bawił, powie później, że „dywan i wzory — w narzucie na łóżko,
sukniach lub tapetach - jakie znajdowałem w zasięgu mojego badawcze-
go spojrzenia - były moimi głównymi zasobami”. To właśnie ta dziecięca
pociecha stała się wkrótce jego talentem, jego wielkim talentem: ową
zdolnością do koncentracji uwagi, tak czystej i bezinteresownej, że
Mazzini nazwie Ruskina „najbardziej analitycznym umysłem w Euro-
pie”. O czym Ruskinowi doniesiono. On jest skromny. On mówi: „opinia,
z którą sam gotów jestem - na tyle, na ile znam Europę - całkowicie się
zgodzić”.
Oczywiście bardzo łatwo śmiać się z Ruskina. Najbardziej analityczny
umysł w Europie nie wiedział nawet, w jaki sposób skonstruować spój-
ny wywód. Najbardziej analityczny umysł w Europie napisał Modern
Painters, dzieło, które wkrótce miało stać się znane jako jedna z najgo-

1 Tłumaczenie dwóch pierwszych rozdziałów książki: Rosalind E. Krauss, The Optical
Unconscious (An OCTOBER book), MIT Press, Cambridge, Mass.-London 1993, s. 1-93.
Redakcja „Artium Quaestiones” serdecznie dziękuje Autorce i Wydawnictwu za wyrażenie
zgody na publikację niniejszego przekładu.