DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Szymanowicz, Maciej: Topografia sukcesu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28196#0077
Maciej Szymanowicz
TOPOGRAFIA SUKCESU1
WPROWADZENIE
Lata dwudzieste to okres prosperity idei piktorialnych, szerzonych
przez środowiska fotograficzne skupione przede wszystkim w czterech
ośrodkach: Wilnie, Lwowie, Poznaniu i Warszawie. Przypomnijmy tu
kilka faktów, które dzięki klarowności nieformalnego programu, oparte-
go przede wszystkim na estetycznych wzorcach Fotoklubu Paryskiego,
doprowadziły do szybkiego stworzenia zaplecza organizacyjnego ruchu
piktorialnego, a także do jego dominacji w większości instytucji zajmują-
cych się fotografią artystyczną. Mam tu na myśli nie tylko zarząd nad
wystawami i piśmiennictwem fachowym, ale przede wszystkim opano-
wanie szkolnictwa wyższego. Dominacja tego środowiska spowodowana
była w dużej mierze jego elitarnym charakterem. Członkowie, rekrutują-
cy się z inteligencji i ziemiaństwa, byli niezależni finansowo, dzięki cze-
mu mogli opłacać z własnych funduszy wystawy i towarzyszące im pu-
blikacje.
Kuhninacyjnym punktem rozwoju nurtu jest przełom lat 20/30, kie-
dy to w 1929 roku w uznaniu zasług Tadeusz Pruszkowski, dyrektor
działu sztuki na PWK w Poznaniu, daje Janowi Bułhakowi2 wolną rękę
1 Artykuł jest znacznie zmodyfikowaną wersją trzeciego rozdziału pracy doktorskiej
pt. Miejsce piktorializmu w historii polskiej fotografii dwudziestolecia międzywojennego
napisanej pod kierunkiem prof. dr. łiab. Piotra Piotrowskiego i obronionej na UAM w
Poznaniu w 2004 roku. Fragmenty niniejszego artykułu był już wykorzystane w następu-
jących publikacjach: Dylematy piktorializmu. O polskiej fotografii artystycznej lat trzy-
dziestych, „Format” 41/2002, Śląska idylla. O przemyśle, folklorze i fotografii lat 30.”,
Kwartalnik „Fotografia” 2004, nr 13 oraz Śląskiej idylli ciąg dalszy..., Kwartalnik „Foto-
grafia” 2004, nr 16.
2 Jan Bułhak (1876-1950), fotograf i publicysta, wywarł znaczny wpływ na rozwój fo-
tografii w Polsce okresu międzywojennego i powojennego. Był teoretykiem i popularyzato-
rem piktorializmu w Polsce. Był kierownikiem Zakładu Fotografii Artystycznej przy Wy-
dziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie. W latach 20. XX
TOPOGRAFIA SUKCESU1
WPROWADZENIE
Lata dwudzieste to okres prosperity idei piktorialnych, szerzonych
przez środowiska fotograficzne skupione przede wszystkim w czterech
ośrodkach: Wilnie, Lwowie, Poznaniu i Warszawie. Przypomnijmy tu
kilka faktów, które dzięki klarowności nieformalnego programu, oparte-
go przede wszystkim na estetycznych wzorcach Fotoklubu Paryskiego,
doprowadziły do szybkiego stworzenia zaplecza organizacyjnego ruchu
piktorialnego, a także do jego dominacji w większości instytucji zajmują-
cych się fotografią artystyczną. Mam tu na myśli nie tylko zarząd nad
wystawami i piśmiennictwem fachowym, ale przede wszystkim opano-
wanie szkolnictwa wyższego. Dominacja tego środowiska spowodowana
była w dużej mierze jego elitarnym charakterem. Członkowie, rekrutują-
cy się z inteligencji i ziemiaństwa, byli niezależni finansowo, dzięki cze-
mu mogli opłacać z własnych funduszy wystawy i towarzyszące im pu-
blikacje.
Kuhninacyjnym punktem rozwoju nurtu jest przełom lat 20/30, kie-
dy to w 1929 roku w uznaniu zasług Tadeusz Pruszkowski, dyrektor
działu sztuki na PWK w Poznaniu, daje Janowi Bułhakowi2 wolną rękę
1 Artykuł jest znacznie zmodyfikowaną wersją trzeciego rozdziału pracy doktorskiej
pt. Miejsce piktorializmu w historii polskiej fotografii dwudziestolecia międzywojennego
napisanej pod kierunkiem prof. dr. łiab. Piotra Piotrowskiego i obronionej na UAM w
Poznaniu w 2004 roku. Fragmenty niniejszego artykułu był już wykorzystane w następu-
jących publikacjach: Dylematy piktorializmu. O polskiej fotografii artystycznej lat trzy-
dziestych, „Format” 41/2002, Śląska idylla. O przemyśle, folklorze i fotografii lat 30.”,
Kwartalnik „Fotografia” 2004, nr 13 oraz Śląskiej idylli ciąg dalszy..., Kwartalnik „Foto-
grafia” 2004, nr 16.
2 Jan Bułhak (1876-1950), fotograf i publicysta, wywarł znaczny wpływ na rozwój fo-
tografii w Polsce okresu międzywojennego i powojennego. Był teoretykiem i popularyzato-
rem piktorializmu w Polsce. Był kierownikiem Zakładu Fotografii Artystycznej przy Wy-
dziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie. W latach 20. XX