DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Radomska, Magdalena: W kierunku tłumaczenia żartu: pomiędzy kierunkiem, kodem i kontekstem w sztuce neoawangardy węgierskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28196#0131
Magdalena Radomska
W KIERUNKU TŁUMACZENIA ŻARTU.
POMIĘDZY KIERUNKIEM, KODEM I KONTEKSTEM
W SZTUCE NE O A WAN GARDY WĘGIERSKIEJ
„Coś takiego, jak próba tłumaczenia żartu”1
Telegram
„Zawiadamiamy, że chorąży Gyula Tót (poczta
połowa nr 8/117) zginął śmiercią bohatera
w walce z wrogiem. Węgierski Czerwony Krzyż”2
Listonosz z Matraszentanny został zmobilizowany od razu na początku wojny.
Funkcje jego objął garbus niespełna rozumu i na dodatek jąkała. Właściwie to
stary Gyuri cierpiał tylko na swoiste zakłócenie równowagi (...). Przed połud-
niem, kiedy roznosił listy, wędrował zawsze środkiem szosy po linii, która w jego
wyobraźni dzieliła ją równo na połowę. Nie lubił, gdy cokolwiek mu tę symetrię
zakłóciło. Kto i kiedy otrzymywał listy, na to także miało wpływ jego poczucie
symetrii. Nienawidził na przykład profesora Ciprianiego (...), którego samochód
często stał na skraju szosy przed willą, boleśnie psując symetrię. Ogromnie
natomiast lubił rodzinę Tótów, szczególnie samego Lajosa Tóta. (...) W oczach
starego garbusa był on najwyższym ideałem ludzkiej symetrii, bo nawet prze-
działek na głowie rozczesywał w samym środku. (...) Właśnie temu Tótowie za-
wdzięczali, że z frontu otrzymywali wyłącznie dobre wiadomości. (...) Okno
urzędu pocztowego (...) wychodziło na podwórze. Pod nim (...) stała beczka na
deszczówkę (...). Stary Gyuri (...) do tej beczki wrzucał listy skazane na zagładę.
Jednego i tego samego dnia trafił tam kartonik (...) zapraszający profesora
Ciprianiego z małżonką na garden party do regenta Węgier, oraz telegram Czer-
wonego Krzyża donoszący o śmierci Gyuli Tóta3.
Tłumaczenie żartu, do którego Geza Ottlik przyrównał próbę analizy
dzieł czołowego artysty węgierskiej neoawangardy — Miklósa Erdelya
przywołane następnie przez Gabora Patakiego jako adekwatne dla próby
1 Słowa Gezy Ottlika bez podania źródła przytacza Gabor Pataki: G. Pataki, G. An-
drasi, Hungarian art ofthe twentieth century, Budapest: Corvina 1999, s. 203.
2 I. Órkeny, Rodzina Tótów, Warszawa 1975, s. 13.
3 Ibidem.
W KIERUNKU TŁUMACZENIA ŻARTU.
POMIĘDZY KIERUNKIEM, KODEM I KONTEKSTEM
W SZTUCE NE O A WAN GARDY WĘGIERSKIEJ
„Coś takiego, jak próba tłumaczenia żartu”1
Telegram
„Zawiadamiamy, że chorąży Gyula Tót (poczta
połowa nr 8/117) zginął śmiercią bohatera
w walce z wrogiem. Węgierski Czerwony Krzyż”2
Listonosz z Matraszentanny został zmobilizowany od razu na początku wojny.
Funkcje jego objął garbus niespełna rozumu i na dodatek jąkała. Właściwie to
stary Gyuri cierpiał tylko na swoiste zakłócenie równowagi (...). Przed połud-
niem, kiedy roznosił listy, wędrował zawsze środkiem szosy po linii, która w jego
wyobraźni dzieliła ją równo na połowę. Nie lubił, gdy cokolwiek mu tę symetrię
zakłóciło. Kto i kiedy otrzymywał listy, na to także miało wpływ jego poczucie
symetrii. Nienawidził na przykład profesora Ciprianiego (...), którego samochód
często stał na skraju szosy przed willą, boleśnie psując symetrię. Ogromnie
natomiast lubił rodzinę Tótów, szczególnie samego Lajosa Tóta. (...) W oczach
starego garbusa był on najwyższym ideałem ludzkiej symetrii, bo nawet prze-
działek na głowie rozczesywał w samym środku. (...) Właśnie temu Tótowie za-
wdzięczali, że z frontu otrzymywali wyłącznie dobre wiadomości. (...) Okno
urzędu pocztowego (...) wychodziło na podwórze. Pod nim (...) stała beczka na
deszczówkę (...). Stary Gyuri (...) do tej beczki wrzucał listy skazane na zagładę.
Jednego i tego samego dnia trafił tam kartonik (...) zapraszający profesora
Ciprianiego z małżonką na garden party do regenta Węgier, oraz telegram Czer-
wonego Krzyża donoszący o śmierci Gyuli Tóta3.
Tłumaczenie żartu, do którego Geza Ottlik przyrównał próbę analizy
dzieł czołowego artysty węgierskiej neoawangardy — Miklósa Erdelya
przywołane następnie przez Gabora Patakiego jako adekwatne dla próby
1 Słowa Gezy Ottlika bez podania źródła przytacza Gabor Pataki: G. Pataki, G. An-
drasi, Hungarian art ofthe twentieth century, Budapest: Corvina 1999, s. 203.
2 I. Órkeny, Rodzina Tótów, Warszawa 1975, s. 13.
3 Ibidem.