DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Piotrowski, Piotr: O "dwóch głosach historii sztuki"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28196#0197
Piotr Piotrowski
O „DWÓCH GŁOSACH HISTORII SZTUKI”*
Jeden z wiodących europejskich historyków sztuki, Hans Belting,
w swojej książce Das Ende der Kunstgeschichte. Eine Revision nach zehn
Jahren (angielskie tłumaczenie: Art History after Modernism) pisze
o „dwóch głosach historii sztuki”, mianowicie zachodnio- i wschodnioeu-
ropejskiej. Zadanie stojące przed historią sztuki, jakie widzi Belting, to
„znalezienia sposobu, w jaki mogłyby harmonijnie współistnieć różne
i czasem sprzeczne ze sobą narracje” historyczno-artystyczne* 1. Autor nie
ma wątpliwości, że historia sztuki Europy Wschodniej, szczególnie po
1945 roku, różni się od tej na Zachodzie. To, co różnicuje oba doświad-
czenia artystyczne, to - zdaniem Beltinga - występujące na Wschodzie
„przekonanie o sile sztuki, coś, co na Zachodzie dawno zanikło”. Co wię-
cej, dla wschodnioeuropejskich artystów sztuka w tym czasie wciąż była
„życiową koniecznością, podczas gdy na Zachodzie stała się profesją”2.
Hans Belting nie jest jedynym, który interesuje się wyżej wspo-
mnianym problemem. Wspomnę tu jedynie bardzo znaczącą wypowiedź
sformułowaną w miejscu i w momencie, gdzie runął mur berliński. Chri-
stoph Tannert, były krytyk sztuki NRD, obecnie dyrektor Kunstlerhaus
Bethanien w Berlinie, pisał w 1991 roku:
Po przemianach politycznych, jakie przyniosła „pieriestrojka” w Związku Radziec-
kim, na Zachodzie oczekiwano naporu ożywczych, egzotycznych sił ze Wschodu.
„Kryzys znaczeń” na Zachodzie - rezultat jednocześnie niedoboru i nadwyżki
wypowiedzi - ożywiał nadzieje na płynącą ze Wschodu odnowę3.
Gdy zapytywał sam siebie, co w istocie rzeczy może ożywić nadzieję
na odnowę kultury Zachodu, odpowiadał, że może to być wschodnioeuro-
* Tekst dedykowany Prof. Adamowi Labudzie i publikowany w: Grenzen iiber-
windend. Festschrift fur Adam S. Labuda zum 60. Geburstag. herausgegeben von K. Bern-
hardt und P. Piotrowski, Berlin: Lukas Verlag 2006.
1 H. Belting, Art History after Modernism, Chicago & London: Chicago University
Press, 2003, s. 61.
2 Belting, s. 58, 57.
3 Ch. Tannert, Reality in the Foreground, (in:) Ch.M. Joachimides and N. Ro-
senthal (red.), Metropolis. International Art Exhibition, Berlin 1991, New York: Rizzoli,
1991, s. 32.
O „DWÓCH GŁOSACH HISTORII SZTUKI”*
Jeden z wiodących europejskich historyków sztuki, Hans Belting,
w swojej książce Das Ende der Kunstgeschichte. Eine Revision nach zehn
Jahren (angielskie tłumaczenie: Art History after Modernism) pisze
o „dwóch głosach historii sztuki”, mianowicie zachodnio- i wschodnioeu-
ropejskiej. Zadanie stojące przed historią sztuki, jakie widzi Belting, to
„znalezienia sposobu, w jaki mogłyby harmonijnie współistnieć różne
i czasem sprzeczne ze sobą narracje” historyczno-artystyczne* 1. Autor nie
ma wątpliwości, że historia sztuki Europy Wschodniej, szczególnie po
1945 roku, różni się od tej na Zachodzie. To, co różnicuje oba doświad-
czenia artystyczne, to - zdaniem Beltinga - występujące na Wschodzie
„przekonanie o sile sztuki, coś, co na Zachodzie dawno zanikło”. Co wię-
cej, dla wschodnioeuropejskich artystów sztuka w tym czasie wciąż była
„życiową koniecznością, podczas gdy na Zachodzie stała się profesją”2.
Hans Belting nie jest jedynym, który interesuje się wyżej wspo-
mnianym problemem. Wspomnę tu jedynie bardzo znaczącą wypowiedź
sformułowaną w miejscu i w momencie, gdzie runął mur berliński. Chri-
stoph Tannert, były krytyk sztuki NRD, obecnie dyrektor Kunstlerhaus
Bethanien w Berlinie, pisał w 1991 roku:
Po przemianach politycznych, jakie przyniosła „pieriestrojka” w Związku Radziec-
kim, na Zachodzie oczekiwano naporu ożywczych, egzotycznych sił ze Wschodu.
„Kryzys znaczeń” na Zachodzie - rezultat jednocześnie niedoboru i nadwyżki
wypowiedzi - ożywiał nadzieje na płynącą ze Wschodu odnowę3.
Gdy zapytywał sam siebie, co w istocie rzeczy może ożywić nadzieję
na odnowę kultury Zachodu, odpowiadał, że może to być wschodnioeuro-
* Tekst dedykowany Prof. Adamowi Labudzie i publikowany w: Grenzen iiber-
windend. Festschrift fur Adam S. Labuda zum 60. Geburstag. herausgegeben von K. Bern-
hardt und P. Piotrowski, Berlin: Lukas Verlag 2006.
1 H. Belting, Art History after Modernism, Chicago & London: Chicago University
Press, 2003, s. 61.
2 Belting, s. 58, 57.
3 Ch. Tannert, Reality in the Foreground, (in:) Ch.M. Joachimides and N. Ro-
senthal (red.), Metropolis. International Art Exhibition, Berlin 1991, New York: Rizzoli,
1991, s. 32.