DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Lubiak, Jarosław: O widmowości w sztuce: współczesna estetyka, etyka i polityka sztuk wizualnych w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28196#0217
Jarosław Lubiak
O WIDMOWOŚCI W SZTUCE.
WSPÓŁCZESNA ESTETYKA, ETYKA I POLITYKA SZTUK
WIZUALNYCH W POLSCE
Niech Paradiso (2002) - praca Marty Pszonak - zawiśnie nad tym
tekstem jako wizualne motto. Postać przypomina do złudzenia figury
Madonny, tak rozpowszechnione w Polsce. To samo ułożenie ciała, to
samo udrapowanie szaty. A jednak pod szatą nie można odnaleźć przed-
stawienia postaci, nie można odnaleźć rzeźbiarskiego przedstawienia
twarzy czy rąk - nie można odnaleźć wizerunku ciała. Jest to szata
przybierająca formę postaci Madonny. Szata o powierzchni pokrytej
małymi kawałkami lustra, uformowana w kształt bezcielesnej postaci -
to wisząca rzeźba.
To widmo Madonny, jej niezliczonych figur, widmo jej wyobrażenia -
jest jednocześnie, jak wskazuje tytuł, widmem raju. Paradiso - połysku-
jący miraż, wykonany z kawałków lustra i zawieszony u stropu jak kula
w dyskotece, powinien zawirować, rozsyłając tysiące odblasków, jakby
raj nie mógł być niczym innym jak transowym zwidem.
Paradiso ukazuje coś więcej niż tylko desakralizację obrazu wskutek
pozbawienia symbolicznej głębi, jej rozproszenia w powierzchniowych
efektach - anihilacji transcendentnej referencji obrazów. Będąc simula-
crum, jednocześnie odsłania ono mechanizm własnej symulacji. Odbija-
jąc świetlne refleksy, wywołując swoje widmowe efekty, Paradiso uka-
zuje jednocześnie pustkę, która skrywa się pod tymi efektami. Pokazuje,
iż aletheia nie jest możliwa w dzisiejszej kulturze, gdyż żadna prawda
nie skrywa się pod powierzchnią, pod przejawami zjawisk czy raczej
zjaw. Prawda nie pojawia się w prześwicie, raczej połyskuje na po-
wierzchni, będąc wyłącznie prawdą przejawu. Objawia się jako zjawa.
Paradiso Marty Pszonak może stanowić figurę widmowości w sztuce,
a nawet figurę widmowości w ogóle.
O WIDMOWOŚCI W SZTUCE.
WSPÓŁCZESNA ESTETYKA, ETYKA I POLITYKA SZTUK
WIZUALNYCH W POLSCE
Niech Paradiso (2002) - praca Marty Pszonak - zawiśnie nad tym
tekstem jako wizualne motto. Postać przypomina do złudzenia figury
Madonny, tak rozpowszechnione w Polsce. To samo ułożenie ciała, to
samo udrapowanie szaty. A jednak pod szatą nie można odnaleźć przed-
stawienia postaci, nie można odnaleźć rzeźbiarskiego przedstawienia
twarzy czy rąk - nie można odnaleźć wizerunku ciała. Jest to szata
przybierająca formę postaci Madonny. Szata o powierzchni pokrytej
małymi kawałkami lustra, uformowana w kształt bezcielesnej postaci -
to wisząca rzeźba.
To widmo Madonny, jej niezliczonych figur, widmo jej wyobrażenia -
jest jednocześnie, jak wskazuje tytuł, widmem raju. Paradiso - połysku-
jący miraż, wykonany z kawałków lustra i zawieszony u stropu jak kula
w dyskotece, powinien zawirować, rozsyłając tysiące odblasków, jakby
raj nie mógł być niczym innym jak transowym zwidem.
Paradiso ukazuje coś więcej niż tylko desakralizację obrazu wskutek
pozbawienia symbolicznej głębi, jej rozproszenia w powierzchniowych
efektach - anihilacji transcendentnej referencji obrazów. Będąc simula-
crum, jednocześnie odsłania ono mechanizm własnej symulacji. Odbija-
jąc świetlne refleksy, wywołując swoje widmowe efekty, Paradiso uka-
zuje jednocześnie pustkę, która skrywa się pod tymi efektami. Pokazuje,
iż aletheia nie jest możliwa w dzisiejszej kulturze, gdyż żadna prawda
nie skrywa się pod powierzchnią, pod przejawami zjawisk czy raczej
zjaw. Prawda nie pojawia się w prześwicie, raczej połyskuje na po-
wierzchni, będąc wyłącznie prawdą przejawu. Objawia się jako zjawa.
Paradiso Marty Pszonak może stanowić figurę widmowości w sztuce,
a nawet figurę widmowości w ogóle.