DOI Heft:
Przekłady
DOI Artikel:Bal, Mieke; Bryl, Mariusz [Übers.]: Wizualny esencjalizm i przedmiot kultury wizualnej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28196#0297
Mieke Bal
WIZUALNY ESENCJALIZM I PRZEDMIOT KULTURY
WIZUALNEJ*
Tu i ówdzie pojawiają się programy studiów, które noszą nazwę
„kultura wizualna” [visual culture], ale o ile wiem, nie powstały dotąd
żadne akademickie instytuty o tej nazwie. Czy dzieje się tak ponieważ
„kultura wizualna” jest (interdyscyplinarnym) obszarem badawczym?
Określać „kulturę wizualną” mianem obszaru oznacza traktować ją jako
coś w rodzaju religii: religia jest obszarem, teologia - jej dogmatyczną
intelektualną wykładnią, a „studia religijne” [religious studies] lub lepiej
- „studia religii” [religion studies] są dyscypliną akademicką. Pomylenie
obu terminów oznacza wessanie w tę właśnie rzecz, która ma być podda-
na analizie, przez co niemożliwa staje się analiza naszych własnych
przesłanek. Nie można wydobyć się samemu z bagna, ciągnąc za własne
włosy.
Czy „kultura wizualna” jest dyscypliną? Pierwsza, oczywista odpo-
wiedź brzmi „nie”, ponieważ jej przedmiot nie może być badany w obrę-
bie paradygmatu żadnej, istniejącej obecnie dyscypliny. Z pewnością nie
jest ona prowincją historii sztuki; przeciwnie: pojawiła się w pierwszym
rzędzie właśnie dlatego, ponieważ historia sztuki okazała się w dużym
stopniu niezdolna do zmierzenia się zarówno z wizualnością swoich
przedmiotów (z powodu dogmatycznej pozycji „historii”), jak i z otwartym
charakterem zbioru tych przedmiotów (z powodu ustalonego znaczenia
„sztuki”). Traktowanie kultury wizualnej jako historii sztuki z perspek-
tywą studiów kulturowych [cultural studies] (Mirzoeff 1999, s. 12) ozna-
cza skazanie jej na powtórzenie tej samej klęski. Nie ignorując historii
sztuki całkowicie, kultura wizualna - tak jak ją pojmuję - musi korzy-
stać z wielu innych dyscyplin: zarówno tych dobrze ugruntowanych, jak
antropologia, psychologia i socjologia, jak i takich, które same są stosun-
kowo nowe, jak studia filmo- i medioznawcze.
* Przekład na podstawie: Mieke Bal, Visual Essentialism and the Object of Visual
Culture, „The Journal of Yisual Culture”, Volume2/Number 1 (April 2003), s. 5-31.
WIZUALNY ESENCJALIZM I PRZEDMIOT KULTURY
WIZUALNEJ*
Tu i ówdzie pojawiają się programy studiów, które noszą nazwę
„kultura wizualna” [visual culture], ale o ile wiem, nie powstały dotąd
żadne akademickie instytuty o tej nazwie. Czy dzieje się tak ponieważ
„kultura wizualna” jest (interdyscyplinarnym) obszarem badawczym?
Określać „kulturę wizualną” mianem obszaru oznacza traktować ją jako
coś w rodzaju religii: religia jest obszarem, teologia - jej dogmatyczną
intelektualną wykładnią, a „studia religijne” [religious studies] lub lepiej
- „studia religii” [religion studies] są dyscypliną akademicką. Pomylenie
obu terminów oznacza wessanie w tę właśnie rzecz, która ma być podda-
na analizie, przez co niemożliwa staje się analiza naszych własnych
przesłanek. Nie można wydobyć się samemu z bagna, ciągnąc za własne
włosy.
Czy „kultura wizualna” jest dyscypliną? Pierwsza, oczywista odpo-
wiedź brzmi „nie”, ponieważ jej przedmiot nie może być badany w obrę-
bie paradygmatu żadnej, istniejącej obecnie dyscypliny. Z pewnością nie
jest ona prowincją historii sztuki; przeciwnie: pojawiła się w pierwszym
rzędzie właśnie dlatego, ponieważ historia sztuki okazała się w dużym
stopniu niezdolna do zmierzenia się zarówno z wizualnością swoich
przedmiotów (z powodu dogmatycznej pozycji „historii”), jak i z otwartym
charakterem zbioru tych przedmiotów (z powodu ustalonego znaczenia
„sztuki”). Traktowanie kultury wizualnej jako historii sztuki z perspek-
tywą studiów kulturowych [cultural studies] (Mirzoeff 1999, s. 12) ozna-
cza skazanie jej na powtórzenie tej samej klęski. Nie ignorując historii
sztuki całkowicie, kultura wizualna - tak jak ją pojmuję - musi korzy-
stać z wielu innych dyscyplin: zarówno tych dobrze ugruntowanych, jak
antropologia, psychologia i socjologia, jak i takich, które same są stosun-
kowo nowe, jak studia filmo- i medioznawcze.
* Przekład na podstawie: Mieke Bal, Visual Essentialism and the Object of Visual
Culture, „The Journal of Yisual Culture”, Volume2/Number 1 (April 2003), s. 5-31.