Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (17.2006)

364

DYSKUSJA NAD ARTYKUŁEM MIEKE BAL I ODPOWIEDŹ AUTORKI

sztuki w poszerzonym obszarze, niech i tak będzie. Jeśli skazuje kulturę
wizualną na wędrówkę - niczym szeroką nić - przez niekończące się
materie estetyki lub studiów nad mediami (same w stałym kryzysie jako
dyscyplina - zobacz Baudrillarda Reąuiem for the Media), to nie mam
nic przeciwko temu. Chciałbym żywić nadzieję, że możemy uśmierzyć
nasz niepokój odnośnie dyscyplinarnej spójności i akademickiego wyty-
czania obszarów badawczych, przez silniejsze skoncentrowanie się na
tym, czego rzeczywiście można się nauczyć przez prowadzenie historycz-
nych, transkulturowych i teoretycznych badań w nieskończenie fascy-
nującym polu wizualności.

GRISELDA POLLOCK [UNIVERSITY OF LEEDS]
KULTURA WIZUALNA I JEJ NIEDOGODNOŚCI: PRZYŁĄCZAJĄC
SIĘ DO DEBATY
W 2001 roku zostałam zaproszona na konferencję w Clark Art Insti-
tute, której temat - „Estetyka, historia sztuki i studia wizualne” - sym-
bolizowały Trzy drzewa Rembrandta. Zorganizowali ją Michael Ann
Holly i Keith Moxey, wydawcy wcześniejszych ważnych antologii, wy-
znaczających drogę do traktowania archiwum obrazów historycznych,
praktyk artystycznych i dyskursów o nich, w inny sposób, aniżeli skano-
nizowany w ramach instytucjonalnej Historii Sztuki. Na konferencji byli,
rzecz jasna, estetycy oraz ich krytycy. Byli także historycy sztuki, bada-
jący relacje swojej dyscypliny z tradycyjnymi pozycjami estetycznymi
i współczesnymi pozycjami antyestetycznymi. Byli też adwokaci Kultury
Wizualnej. Idea debaty polegała na rozpatrywaniu relacji i napięć mię-
dzy tymi trzema sposobami zajmowania się obszarem gdzieś między sztu-
ką i obrazem. Sądzę, że oczekiwano ode mnie jako feministki, że przybę-
dę z pozycją antyestetyczną. Zważywszy na długą historię bezlitosnego
walenia w Historię Sztuki jak w bęben, oczekiwano - jak przypuszczam
- że raczej stanę pod drzewem Kultura Wizualna, aniżeli pod dwoma
innymi, co do których spodziewano się, że będą w oczywisty sposób wro-
gie tej gałęzi feministycznej analizy kulturowej, którą praktykuję.
W rzeczywistości wygłosiłam referat zatytułowany Estetyka różnicy
i mówiłam o malarstwie. Mój tekst, głównie o nastawieniu psychoanali-
tycznym, dotyczył możliwości tego, co kobiece w relacji do debat o trau-
mie i reprezentacji w sztuce społecznej. Trudno byłoby go scharaktery-
zować w terminach trzech drzew. Z pewnością podejmował on dialog
z XVIII-wieczną estetyką, jednak w kategoriach Lacanowskich psycho-
analitycznych idei piękna jako spotkania ze śmiercią. To wychodzi poza