DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Wujewski, Tomasz: Ołtarze w Tucznie i w Marcinkowicach a sprawa autorstwa Hermana Hana
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29066#0125
OŁTARZE W TUCZNIE I W MARCINKOWICACH A SPRAWA AUTORSTWA HERMANA HANA
123
szczycie góry (która oznacza Tron Baranka, Syjon). Poniżej Baranka
widnieje rozwarta księga Apokalipsy, na której stronach są umieszczone
symbole otwartego oka i zamkniętych ust, a przywieszonych jest siedem
pieczęci. Motywy te nawiązują do 4 i 5 rozdziału Apokalipsy św. Jana. Po
lewej stronie Baranka klęczą święci (il. 3). Na pierwszym planie jest wy-
różniony Stanisław Kostka, zaraz za nim królewicz Kazimierz z sarmac-
ką czupryną, w gronostajowym płaszczu, przed koroną złożoną u stóp
Matki Bożej. Mnich w białym habicie (cysters) za plecami Stanisława to
prawdopodobnie Bernard z ClairvauxU Na dalszym planie, sądząc po
kolorach habitów, można domyślać się świętych Franciszka (ze stygma-
tami), Dominika, może Benedykta oraz innych świętych zakonników.
PcnakuH tworzy grupa świętych niewiast z Barbarą, z modelem wieży
i palmą w ręku, na pierwszym planie (il. 4). Ponadto można zidentyfiko-
wać Urszulę ze strzałą i Apolonię z palmąU W sumie w grupie jest jede-
naście męczenniczek.
Poza nodusem, po obu jego stronach znajdują się po dwie grupy po-
staci. W grupie wyższej po lewej stronie malarz zgromadził wyłaniające
się z obłoków półfigury bohaterów starotestamentowych z półnagim, ze
wspaniałą siwą brodą, Abrahamem na czele (il. 3). Tuż obok jednak, na
pierwszym planie wyeksponowany został Jan Chrzciciel we włosicnnicy,
z krzyżem-laską w ręku. W analogicznej grupie po stronie prawej na
pierwszym planie widzimy króla Dawida-psalmistę z harfą, a tuż za nim
Mojżesza z tablicami Dekalogu i z laską (il. 4). Na lewo od Dawida
Daniel wspiera rękę na łbie potulnego lwa. W środku grupy, za plecami
Dawida, widnieje głowa w złocistej infule biskupiej. Może w ten sposób
artysta chciał odróżnić Aarona, ewentualnie Melchizedeka.
W niższej strefie po bokach nodusa ukazuje się na obłokach orszak
apostołów i świętych. Na pierwszym planie lewej grupy wyeksponowani
są Piotr z kluczem i Paweł z mieczem, dalej Szymon Gorliwy z piłą i Juda
Tadeusz z toporem (zamiast najczęściej występującej halabardy, il. 3).
W środku grupy na podstawie atrybutu kielicha można odróżnić apo-
stoła Jana. Zaskakujące jest wmontowanie do tej grupy świętych jezuic-
kich: Ignacego Loyoli i Franciszka Ksawerego. Ignacy łysiejący, a Fran-
12 W innych KoronacjacA malowanych przez Hermana Hana św. Bernard jest bar-
dziej wyeksponowany, gdy zleceniodawcami byli cystersi; zob. J.S. Pasierb, Ma7arz gJań-
sAi Herman Han, Warszawa 1974, s. 63 nn.
13 Tak J.S. Pasierb, op. cit., s. 247, co jest najbardziej prawdopodobne. Strzała jest
także atrybutem św. Eufemii, towarzyszki Urszuli, św. Korduli z Kolonii, św. Krystyny
z Bolseny. Najczęściej spotykanym atrybutem św. Apolonii są obcęgi, ale także uniwer-
salny symbol męczeństwa - palma - niekiedy spotykany w ikonografii tej świętej jako
jedyny znak rozpoznawczy, zob. LeHcon Jer cArisJicAen ZAonograpAie, (hrsg.) W. Braun-
fels, Rom-Freiburg-Basel-Wien (=LCI), 5 (1973), kol.232 nn.
123
szczycie góry (która oznacza Tron Baranka, Syjon). Poniżej Baranka
widnieje rozwarta księga Apokalipsy, na której stronach są umieszczone
symbole otwartego oka i zamkniętych ust, a przywieszonych jest siedem
pieczęci. Motywy te nawiązują do 4 i 5 rozdziału Apokalipsy św. Jana. Po
lewej stronie Baranka klęczą święci (il. 3). Na pierwszym planie jest wy-
różniony Stanisław Kostka, zaraz za nim królewicz Kazimierz z sarmac-
ką czupryną, w gronostajowym płaszczu, przed koroną złożoną u stóp
Matki Bożej. Mnich w białym habicie (cysters) za plecami Stanisława to
prawdopodobnie Bernard z ClairvauxU Na dalszym planie, sądząc po
kolorach habitów, można domyślać się świętych Franciszka (ze stygma-
tami), Dominika, może Benedykta oraz innych świętych zakonników.
PcnakuH tworzy grupa świętych niewiast z Barbarą, z modelem wieży
i palmą w ręku, na pierwszym planie (il. 4). Ponadto można zidentyfiko-
wać Urszulę ze strzałą i Apolonię z palmąU W sumie w grupie jest jede-
naście męczenniczek.
Poza nodusem, po obu jego stronach znajdują się po dwie grupy po-
staci. W grupie wyższej po lewej stronie malarz zgromadził wyłaniające
się z obłoków półfigury bohaterów starotestamentowych z półnagim, ze
wspaniałą siwą brodą, Abrahamem na czele (il. 3). Tuż obok jednak, na
pierwszym planie wyeksponowany został Jan Chrzciciel we włosicnnicy,
z krzyżem-laską w ręku. W analogicznej grupie po stronie prawej na
pierwszym planie widzimy króla Dawida-psalmistę z harfą, a tuż za nim
Mojżesza z tablicami Dekalogu i z laską (il. 4). Na lewo od Dawida
Daniel wspiera rękę na łbie potulnego lwa. W środku grupy, za plecami
Dawida, widnieje głowa w złocistej infule biskupiej. Może w ten sposób
artysta chciał odróżnić Aarona, ewentualnie Melchizedeka.
W niższej strefie po bokach nodusa ukazuje się na obłokach orszak
apostołów i świętych. Na pierwszym planie lewej grupy wyeksponowani
są Piotr z kluczem i Paweł z mieczem, dalej Szymon Gorliwy z piłą i Juda
Tadeusz z toporem (zamiast najczęściej występującej halabardy, il. 3).
W środku grupy na podstawie atrybutu kielicha można odróżnić apo-
stoła Jana. Zaskakujące jest wmontowanie do tej grupy świętych jezuic-
kich: Ignacego Loyoli i Franciszka Ksawerego. Ignacy łysiejący, a Fran-
12 W innych KoronacjacA malowanych przez Hermana Hana św. Bernard jest bar-
dziej wyeksponowany, gdy zleceniodawcami byli cystersi; zob. J.S. Pasierb, Ma7arz gJań-
sAi Herman Han, Warszawa 1974, s. 63 nn.
13 Tak J.S. Pasierb, op. cit., s. 247, co jest najbardziej prawdopodobne. Strzała jest
także atrybutem św. Eufemii, towarzyszki Urszuli, św. Korduli z Kolonii, św. Krystyny
z Bolseny. Najczęściej spotykanym atrybutem św. Apolonii są obcęgi, ale także uniwer-
salny symbol męczeństwa - palma - niekiedy spotykany w ikonografii tej świętej jako
jedyny znak rozpoznawczy, zob. LeHcon Jer cArisJicAen ZAonograpAie, (hrsg.) W. Braun-
fels, Rom-Freiburg-Basel-Wien (=LCI), 5 (1973), kol.232 nn.