Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (18.2007)

OŁTARZE W TUCZNIE I W MARCINKOWICACH A SPRAWA AUTORSTWA HERMANA HANA

145

nych imitacjach ornamentów obramowania zdają się wskazywać na ad-
aptacjęS?. Jako dodatki z fazy odtwarzania ołtarzy należy traktować
a priori obrazy w zwieńczeniach i w uchach, jako że architektura ołtarzy
z ok. 1660 z pewnością różniła się od tych z 1622 roku.
Marcinkowice leżą kilka kilometrów na północ od Tuczna i były jed-
ną z wsi należących do majętności Tuczyńskich. Zachowany do dziś
tutejszy kościół parafialny został ukończony w r. 1627, jeszcze w stylu
późnogotyckim, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, ze skarpami i ze
sklepieniami krzyżowo-żebrowymi we wnętrzu^s. Najstarsza wzmianka
o kościele we wsi pochodzi z XIV wieku. W drugiej połowie XVI wieku
służył zwolennikom reformacji. Ale już w 1596 r. był tam instytuowany
nowy pleban Walentyn Hincz ze Wschowy^. W r. 1602 ksiądz Krzysztof
Zadów, pleban z Tuczna, objął także parafię marcinkowickąW W latach
wzniesienia murowanej świątyni wieś nadal należała do parafii Tuczno,
ale od 1607 r. posługę duszpasterską spełniali tam jezuici z domu tu-
czyńskiego pod zwierzchnictwem Jerzego (Georgius) Reimersa^i. Być
może przyczynili się oni do podjęcia decyzji o budowie kościoła z solidne-
go materiału. Był to jedyny po reformacji murowany kościół we wsiach
Wedlów-Tuczyńskich i w ogóle jedna z niewielu murowanych budowli
między Drawą a Gwdą aż do XIX wiekuj Podziemia kościoła były wyko-
rzystywane na mauzoleum możnych rodów z okolicy*^.

37 Już J. Heise, op. cit., s. 454, był zdania, że Zmiasńwame jest starsze od innych ob-
razów i datował je na XVI wiek.
ss Benedykcja kościoła miała miejsce 8 maja 1628. Kryteria architektoniczne zdają
się potwierdzać ukończenie świątyni w zasadniczej mierze około tej daty. Nie można też
stwierdzić odległych w czasie innych faz budowlanych. Ale jeszcze w 1662 r. Kazimierz
Wedel w testamencie zapisuje „do Markowie na murowanie kościoła odkazuję pięć tysię-
cy", cyt. za: A. Danysz, op. cit., s. 255. „Markowice" to zapewne Marcinkowice.
39 J. Nowacki, op. cit., II, s. 392. Zob. też L. Bąk, Ziemia maiecAa..., s. 243 nn.
so Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, III,
1, Poznań 1993, s. 88.
oi F. Westpfahl, Die Aposiońscńe..., s. 88; Bąk, op. cit., s. 245.
02 W latach 1694-1701 jezuici podjęli budowę murowanego kościoła w Wałczu, który
zawalił się w 1767 i w 1790 nadal nie był odbudowany, L. Bąk, Dzie/e sz^oTy--., s. 23.
XVIII-wieczną przebudowę wykazuje kościół w Mirosławcu (dawniej Frydland) i z tego
samego okresu pochodzi murowana dawna plebania tamże. W powiecie wałeckim było tak
wiele lasów, że drewno stanowiło najtańszy budulec, przeto rozwijała się architektura
drewniana, w konstrukcjach wieńcowej i ryglowej.
33 Wedlowie-Tuczyńscy byli chowani w podziemiach kościoła w Tucznie. W Marcin-
kowicach pochowano m.in. katolickich przedstawicieli rodu Golców oraz Krzysztofa Praż-
mowskiego i Elżbietę Blankenburg; por. F.W.F. Schmitt, op. cit., s. 234; E. Callier, Pomiąć
maZec^i m XVZ staieem, Poznań 1886, s. 36. Jest możliwe, że w krypcie kościoła są nadał
wartościowe pod względem artystycznym trumny barokowe, aczkolwiek jedną z nich
sprzedano już w 1777 r. Por. L. Bąk, Ziemia maiecAa..., s. 243. Dojście do podziemi ko-
ścioła po r. 1945 całkowicie zabetonowano.