Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (18.2007)

POWRÓT REALNEGO

283

nowi w często przywoływanym wywiadzie z 1963 roku. „Spodobało mi się
to"W Po czym Warhoł wyznał, że przez ostatnie dwadzieścia lat spoży-
wał w trakcie lunchu stale tę samą potrawę (cóżby mnego niż zupę
Campbella?). W tym kontekście te dwa stwierdzenia tłumaczą się zatem
jako zawłaszczające przyjęcie przymusu powtarzania wywoływanego
przez społeczeństwo seryjnej produkcji i konsumpcji. Jeśli nie możesz go
pokonać, przyłącz się - sugeruje Warhoł. Co więcej, jeśli wejdziesz w nie
bez reszty, będziesz je mógł zdemaskować; to znaczy - jego automatyzm,
nawet autyzm, można odsłonić za pomocą egzemplifikowanej na nas sa-
mych przesady. Ten kapitalistyczny nihilizm, używany jako strategia
w dadaizmie, odgrywany był w sposób ambiwalentny przez Warhola i -
jak widzieliśmy w rozdziale 4 - od tamtego czasu odgrywało go wielu ar-
tystówW (Oczywiście to jest per/brmcmce: istnieje podmiot „za" tą figurą
bezpodmiotowości, która prezentuje go yh^o figurę; inaczej podmiot
w stanie szoku byłby oksymoronem, ponieważ podmiot nie jest obecny dla
siebie w sytuacji doznawanego szoku, a cóż dopiero w trakcie przeżywa-
nia traumy. Jednak Warhola fascynowało to, że nigdy nie ma się pewno-
ści co do tego podmiotu „za": czy jest tam ktoś, wewnątrz automatonu?).
Te pojęcia podmiotowości w stanie szoku i przymusowego powtarza-
nia zmieniają pozycję roli ponJarzama u Warhoła-osoby i w jego obra-
zach. „Lubię nudne rzeczy" - to kolejne słynne motto tej quasi-autystycz-
nej osoby. „Lubię, gdy rzeczy stale pozostają dokładnie takie same"W
WPOPis7?7 (1980) Warhol nawiązał do tego splotu nudy, powtarzania,
dominacji: „Nie chcę, by była ona istotowo taka sama — chcę, by była ho-
PńłWńg ta sama. Ponieważ im dłużej patrzymy na dokładnie tę samą
rzecz, tym bardziej znika sens i tym lepiej się czujemy, tym większą
pustkę odczuwamy"^. Tutaj powtórzenie jest zarówno drenowaniem zna-
czenia, jak i obroną przed uczuciem - strategia ta kierowała Warholem
już w wywiadzie z 1963 roku: „Jeśli widzisz stałe na nowo jakiś przera-
żający obraz, przestaje on oddziaływać na ciebie w jakikolwiek sposób"N
i3 Swenson, WAcA żs Pop A?7?, s. 26.
Na temat kapitalistycznego nihilizmu w dadaizmie zob. mój tekst: Armor Pozz,
„October" 56 (Spring 1991); u Warhola zob. B. Buchloh, PAe Andy WarAo/ Ling, (w:)
G. Garrels (ed.), PAe WorA ofAncfy WarAoF (Seattle: Bay Press, 1989). Dzisiaj, jak suge-
ruję poniżej, nihilizm ten często zakłada aspekt infantylistyczny, jak gdyby „niekontrolo-
wany wyraz emocji" [acAnp ozA] był tym samym co „odgrywanie" [per/brzuzn-p].
15 Niedatowana wypowiedź Warhola, odczytana przez Nicholasa Love'a w trakcie
uroczystej mszy za Andy'ego Warhola, katedra św. Patryka, Nowy Jork, 1 kwietnia 1987
roku; cytowana w: K. McShine (ed.), Andy WarAoA A PeAospecPue (New York: Museum of
Modern Art, 1989), s. 457.
is A. Warhol, P. Hackett, POPism; PAe WarArJ POs (New York: Harcourt Brace Jova-
novich, 1980), s. 5.
ii Swenson, W7uA żs Pop AA?, s. 60. To znaczy, że ma on skutek [e/jbcd, ale nie AzA
naprauAę [no7 reaAyj. Używam terminu „afekt" [,,a/lecP] nie po to, by przywrócić do-