Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (20.2009)

AGATA JAKUBOWSKA

FEMINIZM I WSPÓŁCZESNA HISTORIA SZTUKI

Kiedy około 2000 roku dokonywano różnego rodzaju podsumowań,
pojawiły się one też w środowisku historyczek, krytyczek i artystek femi-
nistycznych. Zadawano sobie w nim pytanie o to, jaki wpływ na świat
sztuki wywarł rozwijający się już wtedy od mniej więcej trzydziestu lat
feminizm. Charakterystyczne dla tego momentu są wypowiedzi, jakie pa-
dły w panelu dyskusyjnym zamieszczonym w piśmie „ArtForum" w 2003
roku. Linda Nochlin mówiła tam: „Ale nie ma sensu pytanie o to, jak zna-
czący jest dzisiaj feminizm dla praktyki artystycznej, historii i krytyki,
jako że feministyczna świadomość rozprzestrzenia się nawet wtedy kiedy
nie jest uznawana czy kiedy jest poniżana. Feminizm jest nie tylko jaw-
nie obecny, ale w czasie ostatnich trzydziestu lat nieodwołalnie zmienił
sposób, w jaki myślimy o sztuce, ciele, relacji między widzem i dziełem
sztuki"h Jeszcze dalej posunęła się Peggy Phelan, która stwierdziła, że
feminizm należy obok darwinizmu, marksizmu i psychoanalizy do naj-
większych rewolucji intelektualnych. Podobnie jak one „feminizm rady-
kalnie zmienia nasze postrzeganie historii, wartości, znaczenia i doświad-
czenia. Świat nie wygląda już tak samo jak przed feminizmem i artyści,
ci mistrzowie rewizji, szybko zaabsorbowali, przetłumaczyli, rozszerzyli
i zarejestrowali siłę tej nowej wizji'A
Tego rodzaju uwagi miały znaczenie przede wszystkim dla środowi-
ska feministycznego. Zostały one wygłoszone w okresie panującego w nim
kryzysu, czy - jak się wkrótce okazało - wychodzenia z kryzysu. Nastąpił
on w latach dziewięćdziesiątych i widoczny był przede wszystkim w wy-
raźnym osłabieniu aktywności feministycznej, a przynajmniej towarzy-

1 L. Nochlin, Contemporary art anct art criticism are nnimagina&ie toitAont /èminism,
(w:) Feminism and art; Nine Vietos, „ArtForum", October 2003.
2 P. Phelan, Feminism maAes am&iuaience a necessary toorMuieto, (w:) Feminism
and Art...